ارزیابی ریسک زیست شناختی و تعیین منشا هیدروکربن های آروماتیک چندحلقه ای (PAHs) با استفاده از مدل فاکتور ماتریس مثبت (PMF) در خاک های آلوده نفتی، غرب استان کرمانشاه، ایران

در این پژوهش 23 نمونه خاک از مناطق آلوده نفتی واقع در غرب استان کرمانشاه براساس روش استاندارد، نمونه برداری شد و 16 گونه هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای (PAHs)، پس از تجزیه شیمیایی به منظور تعیین منشا و ارزیابی ریسک زیست شناختی بررسی شدند. در این تحقیق برای تعیین منشا از مدل فاکتور ماتریس مثبت (PMF) استفاده شد. میانگین غلظت PAHs کل در نمونه های خاک مناطق نفتی، 79/92 با دامنه 37/7 تا 67/609 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. نتایج نشان داد که فراوانی حلقه های PAHs در خاک های آلوده مناطق نفتی به صورت 3حلقه ای ها> 5+6 حلقه ای ها> 4 حلقه ای ها> 2 حلقه ای ها است. نتایج ارزیابی ریسک زیست شناختی نشان می دهد که مقادیر PAHها در نمونه های خاک بیش تر از مقادیر تااثیرات با دامنه کم (ERL) و هم چنین بیش تر از مقادیر تاثیرات با دامنه متوسط (ERM) به جز Pyr, Chr, BaA, BbF, BkF   و BaP است. نتایج حاصل از معادله BaPeq نشان می دهد که ریسک پتانسیل سرطان زایی PAHs در نمونه های خاک مناطق نفتی زیاد است، که نیاز است خطرات زیست محیطی آنها این ترکیبات بیش تر مورد توجه قرار گیرد.
نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل مدل PMF، چهار منشا برای هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای شامل سوختن زیست توده/ زغال (48/21 درصد)، احتراق وسایل نقلیه (74/13 درصد)، سوخت فسیلی/ نفت خام (84/20 درصد) و قیر و جوهر (92/43 درصد) را برای خاک های آلوده مناطق نفتی غرب استان کرمانشاه را نشان داد.