رابطه زمانی- مکانی کانه‏ زایی و ماگماتیسم در کانسار چندفلزی مزرعه (شمال اهر، استان آذربایجان شرقی)

باتولیت شیورداغ از مهم‏ ترین توده‏ های آذرین درونی در شمال باختری ایران است که در توالی رسوبی- آتشفشانی کرتاسه بالایی و ایوسن نفوذ کرده و با کانی سازی مس- آهن- (تنگستن و طلا) همراه است. این باتولیت از فازهای ماگمایی گوناگون (به سن 33 تا 10 میلیون سال پیش) با ترکیب و ویژگی‏ های زمین شیمیایی متفاوت تشکیل شده است. فازهای قدیمی‏ تر (الیگوسن) کالک‏ آلکالن، بیشتر ترکیب گرانیت، گرانودیوریت، سینیت و گابرو دارند و دربردارنده درشت بلورهای پتاسیم فلدسپار و پلاژیوکلاز هستند. ماگمای سازنده این سنگ ها میزان آب کمتری دارد و با کانه‏ زایی بارزی همراه نیستند؛ اما فازهای جوان‏ تر (میوسن) که بیشتر ترکیب کوارتزمونزونیتی نشان می دهند و درشت بلورهای آمفیبول و بیوتیت دارند، از ماگمایی با سرشت آداکیتی پدید آمده اند. این ماگما میزان آب بیشتری داشته است و از دیدگاه مکانی و زمانی، رابطه نزدیکی با کانه‏ زایی‏ های گوناگون داشته است. این رابطه به عنوان الگوی اکتشافی در منطقه شیورداغ پیشنهاد می‏ شود. کانه زایی در منطقه معدن مزرعه به دو صورت توده‏ ای (اسکارنی) و رگچه‏ ای- انتشاری (مرتبط با توده آذرین درونی) رخ داده است. کانی‏ سازی اسکارنی که بیشتر شامل گارنت، اپیدوت، مگنتیت، پیریت و کالکوپیریت است، در سنگ آهک‏ های کرتاسه بالایی رخ داده است؛ اما کانه‏ سازی رگچه‏ ای- انتشاری هم در توده‏ های نیمه‏ آتشفشانی میوسن و هم در توده‏ های درشت بلور الیگوسن رخ داده و با دگرسانی پتاسیک ضعیف و فیلیک همراه است.