ارزیابی ریسک اکولوژیک و تعیین منابع آلودگی فلزات سنگین در خاک ‫های سطحی استان خوزستان

آلودگی خاک به فلزات سنگین به عنوان یک خطر جدی برای سلامت انسان و محیط زیست به شمار می آید. هدف از مطالعه حاضر بررسی خطر فلزات سنگین (سرب، نیکل، روی، مس، کادمیوم، کروم، آرسنیک، وانادیوم و کبالت) در خاک‫های سطحی استان خوزستان (سال 1397) بود.

این تحقیق یک مطالعه تجربی- کاربردی بود. جهت نیل به هدف تعداد 87 نمونه از خاک ‫های سطحی استان خوزستان برداشت و با استفاده از طیف سنجی جرمی پلاسمایی جفت شده القایی (ICP-MS) آنالیز گردید. سطح آلودگی فلزات سنگین (سرب، نیکل، روی، مس، کادمیوم، کروم، آرسنیک، وانادیوم و کبالت) بر اساس شاخص‫های محیط زیستی برآورد شد. همچنین الگوی مکانی غلظت فلزات در خاک‫ های سطحی در محیط GIS-10.2 تهیه شد.

میانگین غلظت فلزات سنگین آرسنیک، کادمیوم، کبالت، کروم، مس، نیکل، سرب، وانادیوم و روی به ترتیب 22/3، 31/0، 40/9، 67/42، 92/23، 34/66، 09/9، 56/35 و 66/46 (mg/kg) بدست آمد. میانگین غلظت تمام فلزات سنگین به جز کبالت چندین برابر بیشتر از مقدار زمینه (غلظت در پوسته زمین) بود. بر اساس میانگین فاکتور غنی شدگی (EF) در منطقه مورد مطالعه، فلزات سنگین کبالت، کادمیوم و روی دارای آلودگی بسیار بالایی بودند. بر اساس ارزیابی شاخص جامع آلودگی نمرو (NIPI) 98/40 درصد نمونه ها در سطح آلودگی متوسط و 54/19 درصد نمونه ها دارای درجه آلودگی بالا گزارش شدند.

نتایج بدست آمده از شاخص ‫های محیط زیستی نشان داد که منبع آلودگی فلزات مورد مطالعه فعالیت‫های انسانی از قبیل ترافیک، سوختن سوخت ‫های فسیلی، مصرف بی رویه کودهای شیمیایی، ورود فاضلاب ‫های شهری به خاک، وجود صنایع نفتی در منطقه و حضور گازهای خارج شده از صنایع فلزی نظیر صنایع فولاد در منطقه مورد مطالعه است.