بررسی پیامدهای مثبت و منفی طرح های انتقال آب بین حوضه ای

یکی از چالش های جدی در طرح های انتقال آب بین حوضه ای وجود پیامدهای گوناگون است که به علت نقش و اثربخشی متفاوت هر یک از آنها در اجرا، مشکلات زیادی را در زمینه های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی به وجود آورده است. لذا هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت بندی پیامدهای مثبت و منفی طرح های انتقال آب بین حوضه ای با استفاده از نظر 41 نفر از خبرگان و متخصصین مرتبط با حوزه ی آب و اعضای هیات علمی متخصص در این امر بوده است. در این راستا، از پرسشنامه ای محقق ساخته به منظور شناسایی پیامدهای موثر و حایز اهمیت در طرح های انتقال آب بین حوضه ای از سه دیدگاه محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی و از تکنیک انتروپی (Entropy) به منظور محاسبه وزن آن ها استفاده شده است. در ادامه از تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه حل ایده آل (TOPSIS) برای اولویت بندی پیامدهای موثر استفاده گردید. تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش با استفاده از تکمیل 41 پرسشنامه، 29 پیامد (شاخص) را از جنبه های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی برای طرح های انتقال آب بین حوضه ای شناسایی نموده است که شامل 9 پیامد محیط زیستی، 7 پیامد اقتصادی و 13 پیامد اجتماعی جهت ارزیابی طرح های انتقال آب بین حوضه ای بوده است. نتایج وزن دهی پیامدها با استفاده از تکنیک انتروپی نشان داد که جنبه اجتماعی با وزن (44744/0)، جنبه محیط زیستی با وزن (31102/0) و جنبه  اقتصادی با وزن (24153/0) و از جنبه محیط زیستی پیامد نابودی حیات باتلاق ها و تالاب در پایین دست آبخیزهای مبدا  با وزن (034655/0)، از جنبه اقتصادی پیامد هزینه سنگین ساختاری (ایستگاه پمپاژ، احداث تونل و لوله گذاری، آب شیرین کن و...) با وزن (03462/0) و از جنبه اجتماعی پیامد اعتراضات، مناقشات، منازعات اجتماعی، قومی و احساس تبعیض در جامعه با وزن (03465/0) به ترتیب بیشترین وزن را در بین سایر پیامدها به خود اختصاص داده اند. همچنین، نتایج اولویت بندی پیامدها با تکنیک TOPSIS نیز نشان داد پیامدهای اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی به ترتیب دارای اهمیت و اولویت بالایی در طرح های انتقال آب بین حوضه ای می باشند. نتایج کلی حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که پیامدهای مثبت و منفی طرح ه ای انتقال آب بین حوضه ای باید حتما توسط سازمان مرتبط با حوزه ی آب جهت نظارت و حفظ پایداری اکوسیستم های طبیعی و نیل به اهداف توسعه ی پایدار مد نظر قرار گیرد.