شناخت اهل باطل بر مبنای تحلیل محتوای نامه امام صادق (ع) به اصحاب

در میان آثار ارزشمند باقی مانده از امام صادق (ع) نامه ای سرگشاده خطاب به اصحاب در تمامی عصرها وجود دارد که حضرت اهمیت ویژه ای برای آن قایل بوده است. چنان که طبق متن روایت به اصحاب دستور داده آن را به یکدیگر درس دهند و بدان عمل کنند. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوا به این نامه پرداخته شده است. این روش، شیوه ای نظام مند است که محقق را به سوی استنباط و دستیابی به الگوهای کاربردی هدایت می کند. در این پژوهش، مقوله ی «شناخت اهل باطل» در نامه ی مذکور بر اساس تحلیل محتوای مضمونی به صورت کمی و کیفی، مورد واکاوی قرار گرفته است. بر اساس نتایج تحلیل کمی، مقوله شناخت اهل باطل از پربسامدترین مقولات این نامه است؛ این مطلب حاکی از تاکید امام به اصحاب بر ضرورت شناخت این گروه می باشد. نتایج تحلیل کیفی نیز مشخص می کند ویژگی های اهل باطل از ابعاد اعتقادی و اخلاقی و مخالفت ایشان با احکام الهی در این نامه تبیین شده است. بیان اسباب انحراف اهل باطل، اهداف ایشان و شیوه آن ها برای دسترسی به این اهداف از موضوعات دیگری است که در این نامه مورد توجه قرار گرفته است. همچنین ماجرای سقیفه بنی ساعده به عنوان مصداقی برای انحراف از مسیر حق معرفی شده است.