تعیین مناسب ترین مدت زمان و غلظت پیش تیمار با تنظیم کننده های رشد گیاهی بر شاخص های جوانه زنی بذر پروانش (Catharanthus roseus)

پروانش یکی از گیاهان دارویی-زینتی است که امروزه به عنوان گیاه دارویی در جهان مورد توجه قرارگرفته است. استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی مانند اسید سالیسیلیک در زمان آبنوشی و پیش تیمار، فعالیت بذر و در نتیجه جوانه زنی و رشد گیاهچه را در بسیاری از گیاهان افزایش می دهد. اسید جاسمونیک نیز از تنظیم کننده های درونی رشد گیاه است که در جوانه زدن بذر، دانه گرده و رشد گیاه نقش دارد. با توجه به دوره رشد طولانی گیاه پروانش و کوچک بودن بذر و عدم استقرار مناسب آن در مزرعه با خاک هایی با بافت نیمه سنگین و سنگین، این تحقیق با هدف بررسی اثر پیش تیمار بذر با تنظیم کننده های رشد اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک در غلظت ها و مدت زمان های متفاوت بر بهبود درصد و شاخص های جوانه زنی بذر پروانش انجام شد.

مواد و روش ها: 

این پژوهش به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی، در سه تکرار در آزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد تهران در سال 1396 انجام شد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل: غلظت اسید سالیسیلیک در پنج سطح (صفر، 01/0، 1/0، 5/0 و 1 میلی مولار) و غلظت اسید جاسمونیک در چهار سطح (صفر، 1، 10 و 100 میکرومولار) در زمان های (صفر، 6، 12، 24 و 48 ساعت) بودند. در پایان آزمایش صفاتی چون درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط زمان لازم برای جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه، ارزش جوانه زنی، شاخص طولی و وزنی بنیه بذر محاسبه شد. هم چنین صفات وزن خشک کل گیاهچه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، طول ریشه چه، طول ساقه چه و طول کل گیاهچه اندازه گیری شد.

یافته ها: 

نتایج تحقیق نشان داد که اثر اسید سالیسیلیک، اسید جاسمونیک و زمان بر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، متوسط جوانه زنی روزانه، ارزش جوانه زنی، طول گیاهچه، شاخص وزنی بنیه بذر، شاخص طولی بنیه بذر و وزن خشک ریشه چه معنی دار بودند. بهترین مدت زمان برای پیش تیمار با اسید سالیسیلیک در این آزمایش 24 و 48 ساعت بود. در بین غلظت های کاربردی اسید سالیسیلیک، غلظت های 5/0 و 1 میلی مولار بهترین نتایج را نشان دادند. هم چنین بهترین مدت زمان و غلظت برای پیش تیمار با اسید جاسمونیک در این آزمایش 12 و 24 ساعت و 10 میکرومولار بود.

نتیجه گیری: 

نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که استفاده از اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک برای پیش تیمار بذر موجب بهبود مولفه های جوانه زنی بذر می شود. علاوه بر غلظت پیش تیمار با اسید سالیسیلیک و اسید جاسمونیک، مدت زمان تماس بذر با این تنظیم کننده های رشد نیز حایز اهمیت است. مشاهده شد بین مدت زمان های مختلف پیش تیمار اختلاف معنی داری وجود دارد، بنابراین می توان بیان نمود که مدت زمان پیش تیمار بذر یکی از عوامل مهم پیش تیمار بذر هست و تعیین زمان مناسب پیش تیمار موجب جلوگیری از تاثیر منفی آن بر ویژگی های جوانه زنی و رشد گیاهچه بذرهای پیش تیمار شده می شود.