سنجش درجه توسعه یافتگی و محرومیت آموزشی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان

بخش آموزش و شاخص های آن، به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های بعد اجتماعی توسعه پایدار، با ایفای نقش اساسی و سرنوشت ساز خود در روند توسعه همه جانبه، نقش بسیار کلیدی و محوری داشته و شرط لازم برای رسیدن به توسعه جوامع است. آموزش همواره دغدغه دولت ها در دست یابی به توزیع عادلانه امکانات و تخصص ها بوده است و به همین دلیل در زمره مهم ترین سیاست های عمومی قرار گرفته است. آموزش عمومی، بهره وری افراد کم درآمد و بی بضاعت را ارتقا می دهد؛ چرا که موقعیت آنها را در بازار کار بهبود می بخشد و در نتیجه از طریق آموزش می توان شکاف های درآمدی و رفاهی را کاهش داد که این خود بر درجه توسعه یافتگی کشورها تاثیر می گذارد. متاسفانه در اکثر کشورهای در حال توسعه، یک یا دو منطقه و در نهایت چند منطقه وضعیت مناسب خدمات عمومی و بالتبع شکوفایی اقتصادی، اجتماعی دارند و نقش عمده ای در ایجاد درآمد و تولید ملی ایفا می کنند. این امر به بهای عقب نگه داشتن مناطق دیگر و افزایش شکاف و نابرابری بین مناطق و نواحی انجام شده است. بنابراین، مساله نابرابری در بسیاری از کشورها چالش اساسی در مسیر توسعه می باشد؛ به ویژه برای آن دسته از کشورها که قلمروی حاکمیت آن ها مناطق جغرافیایی وسیعی را شامل می شود؛ این نابرابری ها، تهدیدی جدی برای حصول توسعه متعادل و متوازن مناطق است و دست یابی به وحدت و یکپارچگی ملی را دشوار می نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان از امکانات و خدمات آموزشی براساس جمعیت دانش آموز مناطق مختلف انجام گرفته است.

روش تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از روش های مختلف اسنادی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. آمار و اطلاعات مرتبط با شاخص های آموزشی از سالنامه آماری استان در سال 2015 گردآوری و با استفاده از تکنیک تاپسیس وضعیت برخورداری شهرستان های استان سیستان و بلوچستان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل شهرستان های استان سیستان و بلوچستان در سال 2016 است. در پژوهش حاضر جهت دست یابی به جواب منطقی به سوالات اصلی پژوهش از 23 شاخص موثر در بخش آموزش استفاده شد. به این صورت که ابتدا برای تحلیل داده ها  با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون به وزن دهی شاخص ها پرداخته و سپس بر اساس تکنیک تاپسیس به کمک نرم افزارهای TOPSIS Solver و Excel به تحلیل و تعیین میزان توسعه یافتگی شهرستان ها از لحاظ برخورداری آنها از امکانات آموزشی اقدام شد.

نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرستان زاهدان برخوردارترین و شهرستان دلگان کم برخوردارترین شهرستان های استان می باشند. براساس این تکنیک به ترتیب شهرستان های زاهدان، هامون، کنارک، زابل و سرباز برخوردارترین شهرستان ها و دلگان، قصرقند، مهرستان و فنوج کم برخوردارترین شهرستان های استان هستند.

نتایج پژوهش در مجموع نشان داد که 21/84 درصد از شهرستان های استان در سطح نسبتا محروم و محروم از توسعه هستند و هیچ یک از شهرستان های این استان در سطح توسعه یافته و یا نسبتا توسعه یافته قرار ندارد. یافته های این تحقیق نشان دهنده توزیع نامناسب امکانات و خدمات آموزشی در سطح استان سیستان و بلوچستان است. تمرکز و توزیع ناعادلانه منابع و امکانات آموزشی در مناطق مختلف استان، باعث وخیم تر شدن توسعه نیافتگی شهرستان ها و عقب ماندگی های بیشتر آنها خواهد شد. بنابراین با عنایت به محرومیت مضاعف شهرستان های این استان در زمینه شاخص های آموزشی نیاز است تا مسیولین استانی و کشوری تلاش جدی تری در رفع این نابرابری ها در سطوح ملی و استانی داشته باشند تا شاهد رفع غبار کمتر توسعه یافتگی آموزشی این استان پهناور باشیم.