اثر ارتفاع، حلال، نوع اندام گیاه و روش استخراج بر برخی ویژگی های فیتوشیمیایی گل ماهور تماشایی در مراتع چهارباغ استان گلستان

استفاده از گیاهان دارویی مراتع و مواد فعال آنها به جهت اثرات درمانگری و صنعتی آنها بسیار با اهمیت می باشد. در این مطالعه به منظور بررسی اثر تیمار های ارتفاع، اندام، حلال و روش استخراج بر برخی از ویژگی های فیتوشیمیایی عصاره گل ماهور تماشایی (Verbascum speciosum schard.) در مراتع چهارباغ استان گلستان، نمونه های گل و برگ این گونه از طبقات ارتفاعی 2100 - 2300 - 2500 - 2700 متری در سه تکرار جمع آوری گردید و با حلال های اتانول و متانول و با دو روش عصاره گیری شامل خیساندن و استفاده از ریزموج فراصوت عصاره گیری شدند. بنابر نتایج بیشترین میزان فنل کل (46/119 میلی گرم بر گرم وزن خشک) در اندام گل، ارتفاع 2100 متر، حلال اتانول و روش عصاره گیری با ریزموج - فراصوت، بیشترین میزان فلاونویید کل (07/31 میلی گرم بر گرم وزن خشک) در اندام برگ، ارتفاع 2100 متر، حلال متانول و روش عصاره گیری با ریزموج - فراصوت و بیشترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی (49/81 درصد) در اندام گل، ارتفاع 2100 متری، حلال اتانول و عصاره گیری به روش خیساندن مشاهده شد. همچنین تجزیه واریانس میزان IC50 نمونه ها نشان داد که قدرت مهارکنندگی رادیکال های آزاد DPPH به تنهایی یا اثر متقابل، در P<0.01)) تفاوت معنی داری داشت. نتایج مقایسه میانگین سه عامل ارتفاع، اندام و حلال بر میزان IC50 نمونه ها نشان داد که گونه گیاهی مورد مطالعه در ارتفاع 2500 متری، در اندام گل و با نوع حلال متانول بیشترین میزان IC50  و به تبع آن کمترین میزان فعالیت آنتی اکسیدانی را دارا است. با توجه به پراکنش گل ماهور در مناطق کوهستانی، به نظر می رسد گرادیان ارتفاعی، نحوه استخراج و نوع اندام گیاهی تاثیر قابل توجهی در متابولیت های ثانویه مورد بررسی و خواص آنتی اکسیدانی این گیاه دارد؛ لذا به منظور تولید، بهره برداری، فراوری و استفاده از مواد موثره گیاه speciosum  Verbascum در ترکیبات دارویی توجه به موارد مذکور توصیه می گردد.