مکان یابی توسعه گیاه دارویی کاکوتی (Ziziphora tenuior) با استفاده از روش ANP Fuzzy در حوزه آبخیز سبلان استان اردبیل

کشت و توسعه گیاهان دارویی، یک روش موثر جهت تامین تقاضای روزافزون برای گیاهان دارویی، جلوگیری از برداشت بیش از حد آنها و حفاظت از جمعیت های طبیعی و وحشی این گیاهان است. کاکوتی (Ziziphora tenuior) یکی از گیاهان دارویی سنتی در ایران است که با داشتن ماده ای تحت عنوان Pulegone، اثرات ضد دردی و ضد التهابی آن به خوبی مشخص شده است. هدف اصلی این تحقیق، مکان یابی کشت گیاه کاکوتی در حوزه آبخیز سبلان با استفاده از روش ANP Fuzzy است. در این راستا 12 معیار در قالب خوشه های توپوگرافی، خاک، اقلیم، زمین شناسی و کاربری اراضی با استفاده از روش تحلیل شبکه ای و استفاده از نظر کارشناسان، در محیط نرم افزار Super Decision وزن دهی شده و برای هم مقیاس سازی معیارها نیز از روش فازی در محیط نرم افزار Idrisi Selva استفاده شد. در نهایت با استفاده از روش ترکیب خطی وزنی، لایه های موردنظر با اعمال وزن مربوطه، روی هم گذاری شده و نقشه تناسب کشت و توسعه این گیاه تهیه شد. نتایج نشان داد که به ترتیب معیارهای ارتفاع، دما، عمق خاک و درصد شیب مهم ترین معیارهای موثر برای کشت و توسعه این گیاه در منطقه می باشند و 4245 هکتار (14/16 درصد) دارای پتانسیل زیاد یا خیلی زیاد، 00/4283 هکتار (37/16 درصد) دارای پتانسیل متوسط، 56/4721 هکتار (04/18 درصد) دارای پتانسیل کم و 12913 هکتار (35/49 درصد) از منطقه، به دلیل محدودیت کاربری اراضی، فاقد توان برای کشت و توسعه گیاه دارویی کاکوتی است. برای صحت سنجی مدل مورد استفاده در این تحقیق، نقشه محدوده پراکنش کاکوتی با نقشه کلاس پتانسیل نهایی به دست آمده از مدل ANP Fuzzy، روی هم گذاری شد و نتایج نشان داد که 6/88 درصد از محدوده پراکنش کاکوتی، در طبقه با کلاس پتانسیل متوسط، زیاد یا خیلی زیاد قرار می گیرد. در نتیجه، مدل فازی-تحلیل شبکه ای (ANP Fuzzy) به خوبی قادر به شناسایی مناطق مناسب برای توسعه کشت گیاه دارویی کاکوتی در حوزه موردمطالعه بوده است.