بررسی جایگاه زمین ساختی افیولیت ملانژ شمال مکران بر اساس شیمی کانی ها، جنوب خاوری ایران

منطقه مورد بررسی بخشی از افیولیت شمال مکران، واقع در جنوب خاوری ایران است. این مجموعه، حاوی یک توالی نسبتا کامل از سنگ کره ی اقیانوسی است که در آن بخش گوشتهای و پوستهای به خوبی حفظ شده است. عمده ساختارهای منطقه شامل گسلهای رورانده با روند WNW-ESE با شیب به سمت شمال و شمالشرق هستند که در نتیجه ی عملکرد آنها مواد سنگی به سمت SSW رانده شده اند. فراوانترین واحد سنگی تشکیل دهنده ی توالی گوشته ای این مجموعه ی افیولیتی، پریدوتیت است. کانی های الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و اسپینل، سازنده های اصلی این سنگ ها بوده و بافت های غالب در آنها دانه ای، پویی کلیتیک و مشبک هستند. بررسی ریزپردازش الکترونی کانی های الیوین، پیروکسن و اسپینل در دونیت و هارزبورژیت نشان می دهد الیوین از نوع فورستریت (Fo:87-90)، ارتوپیروکسن از نوع انستاتیت (En:88-91)، کلینوپیروکسن از نوع دیوپسید (En:44-48,Wo:48-52) و اسپینل آلومنیوم-کروم دار (Spl:54-69, Chr:21-36) است. میانگین عدد منیزیم (Mg#=Mg/(Mg+Fe+2)) در الیوین، ارتوپیروکسن و کلینوپیروکسن به ترتیب 86/0، 92/0، 96/0 و میانگین عدد کروم (Cr#=Cr/Cr+Al+Fe3+) در اسپینل 27/0 می باشد. ترکیب شیمیایی الیوین و اسپینل نشان می دهد پریدوتیت های مورد بررسی از نوع ابیسال بوده، به گوشته ی زیر پوسته ی اقیانوسی تعلق دارند و متحمل 10 تا 15 درصد ذوب بخشی شده اند. بر اساس نمودارهای جدا کننده ی محیط های زمین ساختی، پریدوتیت های مکران خصوصیات پشته میان اقیانوسی را به نمایش گذاشته و شواهدی که نمایانگر محیط فرورانش باشد، در آنها مشاهده نمی شود. بنابراین افیولیت شمال مکران در یک حوضه کششی بین دو بلوک قاره ای تشکیل شده است. خرده قاره ی ایران مرکزی (بلوک لوت) در سمت شمال-شمال شرق و باریکه ی قاره ای باجکان-دورکان، در جنوب-جنوب غرب این حوضه ی اقیانوسی قرار داشته اند.