واکاوی تاریخی واکنش شریف مرتضی، در برابر هجمه های تبلیغی دعات فاطمی

با استوار شدن پایه های خلافت فاطمیان در مصر (362 قمری) پیشروی ایشان به سوی شرق که همزمان با دوره سوم خلافت عباسیان بود (334-447هجری)، آغاز شد. ایشان در این عصر با گسیل نمودن داعیان خویش به جزیره عراق، در ترویج مذهب اسماعیلی و جذب عقیدتی_سیاسی شیعیان عراق به ویژه بغداد به غایت کوشیدند. هجوم تبلیغی داعیان با حیات شریف مرتضی، که نه تنها پس از استاد خویش، شیخ مفید به زعامت مکتب بغداد رسید، بلکه سی سال نیز عهده دار مناصب نقابت، امارت حج و دیوان مظالم بود، مقارن گردید. با وجود این، پرسشی در این میان شایسته طرح است: شریف مرتضی،درمقام زعیم ثانی مکتب بغداد،در برابر هجمه های تبلیغی دعات فاطمی، چه واکنشی از خود نشان داد؟ یافته های این مقاله بر آن است که مرتضی از یکسو با مجاب نمودن برادرش در امضای منشور القادر، به کمک بازتاب و تاثیر اجتماعی امضای رضی و خود بر جامعه شیعه، و از سوی دیگر نفی و نقد عالمانه عقاید اسماعیلیه موفق شد در حد امکان تاثیر جو تبلیغاتی فاطمیان را بر ذهنیت شیعیان عراق، به خصوص بغداد بشکند و ایشان را بیش از پیش متوجه خط اعتقادی_سیاسی مرجعیت فقهای امامی به زعامت شیخ مفید _که بر پذیرش امامت حضرت صاحب الامر و غاصب دانستن خلافتهای موجود استوار بود_سازد. شریف مرتضی کوشید بر حسب توان و امکانات خود، از گرایش سیاسی_اعتقادی شیعیان به فاطمیان کاسته، جامعه شیعه را از این بحران عبور دهد.این مقاله سعی داردبا شیوه توصیفی_تحلیلی واکنش شریف مرتضی را در برابر هجمه های تبلیغی دعات فاطمی بررسی نماید.