واکاوی کنش های گفتاری در تبیین آموزه های تربیتی دعای مکارم الاخلاق

دعای مکارم الاخلاق از جمله ادعیه اخلاقی و تربیتی منقول از امام سجاد (ع) است که علاوه بر معارف والا از ساختار زبانی منسجمی نیز برخوردار است. از آنجا که نظریه کنش گفتاری جنبه مهمی از کاربردشناسی زبان و به مثابه حلقه رابطی است که نظریه های انتزاعی زبان شناسی را با واقعیت عینی است پیوند می دهد، لذا واکاوی کنش های گفتاری این دعا به عنوان متن فاخر دینی، زوایای ناپیدا و ابعاد مختلف اخلاقی و تربیتی آن را آشکارتر می سازد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس نظریه کنش گفتاری جان سرل به این نتایج دست یافت که از میان کنش های گفتاری پنج گانه، کنش های گفتاری «ترغیبی»، «اظهاری»، «عاطفی» و نیز «تعهدی» با هدف مشخصی در شکل دهی به اسلوب دعا نقش دارند. در این میان، کنش «ترغیبی» که ساختار اصلی دعا را شکل می دهد در قالب درخواست هایی برای نیل به وضعیت مطلوب است. کنش های ترغیبی که در فرازهایی با کنش های «عاطفی» و یا «اظهاری» ترکیب می شوند در فرایند تربیت فردی و اجتماعی انسان، به مثابه الگویی تلقی می شوند که مبتنی بر کرامت بخشی به انسان است.