معرفی نسخه خطی سلیمان نامه و بررسی ویژگیهای آن

 نسخه خطی و منحصربه‌فرد سلیمان‌نامه در قالب مثنوی و بحر متقارب، توسط یوسف‌بن سراج‌بن محمد ملقب به معلم در سال 739 ه. ق. در 8352 بیت سروده و به خط نسخ تحریر شده است. نام این شاعر گمنام در هیچ تذکره و تاریخ ادبیاتی دیده نمیشود. مثنوی مذکور حماسه‌ای دینی است که داستانهای انبیاء قوم بنی‌اسراییل، از جمله سلیمان، الیاس، الیسع، ارمیا، اشعیا، ذوالکفل، یونس، و دانیال را بیان میکند. نوشتار حاضر به معرفی نسخه خطی این منظومه حماسی - تعلیمی میپردازد. پرسش اصلی پژوهش اینست که چه مولفه‌های ادبی، زبانی، فرهنگی، اخلاقی، اجتماعی، و مذهبی در این نسخه وجود دارد و به چه اطلاعاتی از عصر نویسنده، دست میتوان یافت؟ این مقاله ویژگیهای سبکی و زیبایی‌شناسی نسخه را نیز بررسی میکند و از آنجاکه این نسخه منحصربه‌فرد است، ضبط ابیات مخدوش بر اساس قرینه های سبک‌شناسانه و البته با حفظ امانت انجام گرفته است.

 روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، اسنادی (کتابخانه‌ای) است.

یافته‌ها: 

نسخه خطی سلیمان‌نامه در بحر متقارب مثمن محذوف سروده شده است و داستانهایی از پیامبران بنی اسراییل را بیان میدارد. شاعر در نظم این داستانها از تشخص سبکی برخوردار نیست، اما نمونه‌های سبک خراسانی در این منظومه مشهود است. در این مثنوی برای اولین بار داستانهای انبیاء بنی اسراییل به نظم کشیده شده است؛ داستانهایی که تا کنون در کتب تفاسیر قرآن، قصص‌الانبیاء، تواریخ و داستانهای پیامبران تورات بطور پراکنده دیده میشود و بسیاری از آنها برای خوانندگان مسلمان ناآشناست.

نتیجه‌گیری: 

در این منظومه سخن از شهری که شاعر در آن زندگی میکرده، نیامده و از متن داستان، مکان سرودن منظومه را نمیتوان یافت، اما کاربرد برخی واژه‌ها بیانگر لهجه خاص منطقه است؛ آنچنانکه در نیشابور اینگونه محاورات رایج است. در ارتباط با ویژگیهای سبکی و واژگانی متن نیز باید گفت که تمام ویژگیهای ذکرشده به استثنای دو مورد از جمله استعمال افعال «دانستمانی» و «آوردمان» و رعایت قاعده دال و ذال،که به قرن ششم و هفتم مربوط میشود، یادآور سبک متون قرن چهارم و پنجم بویژه شاهنامه است.