مطالعه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های گل محمدی (Rosa damascena Mill) ایران با روشهای آماری چند متغیره

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی گونه مهم معطر و دارویی گل محمدی (Rosa damascena)، 38 ژنوتیپ این گونه برای بررسی تنوع صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی (دوره گلدهی، ارتفاع پایه، قطر تاج پوشش گیاه، تعداد برگ در پایه، سطح کل سبز گیاه، تعداد گل در پایه، متوسط وزن تر و درصد ماده خشک گل و عملکرد گل در پایه) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای 87- 1383 در نهالستان تحقیقاتی زاله سنندج ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی دار (1%≤ p) وجود داشت. میانگین کل عملکرد گل تازه 4/2427 گرم در پایه و ژنوتیپ های متعلق به نواحی معتدله، سردسیری و مرطوب کشور نسبت به ژنوتیپ های با منشا مناطق گرم و خشک عملکرد گل کمتری داشتند. عملکرد گل با ارتفاع و قطرتاج، تعداد برگ و سطح سبز پایه و تعداد گل در پایه همبستگی مثبت و معنی دار (01/0≥p) نشان داد. برازش رگرسیون گام به گام نشان داد که تعداد و وزن گل در جهت مثبت و سطح سبز گیاه و دوره گلدهی در جهت منفی اجزاء اصلی عملکرد گل بودند. گروه بندی تجزیه خوشه ای (CA)، با تفکیک بر مبنای عملکرد گل و خصوصیات مناطق منشا ژنوتیپ ها مطابقت نسبی داشت. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) با نتایج CA مطابقت بالایی نشان داد اما تفکیک ژنوتیپی در تجزیه PCA واضح تر بود. نتیجه کلی این تحقیق و تجزیه های CA و PCA بر وجود تنوع ژنتیکی غنی بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی و امکان استفاده از این تنوع در اصلاح گل محمدی مانند بهبود عملکرد گل از طریق گزینش های مستقیم و غیرمستقیم (از طریق اجزاء عملکرد گل) و یا هیبریداسیون ژنوتیپ های با فاصله ژنتیکی دورتر به منظور استفاده از هتروزیس بالاتر دلالت داشت.