بررسی تطبیقی عقلانیت سیاسی از دیدگاه آیت الله مطهری و آخوندزاده

در این مقاله با استفاده از رهیافت عقلانیت سیاسی فوکویی و بررسی مواردی از اصلاحات دینی و مقایسه عناصری از فلسفه سیاسی کلاسیک و فلسفه سیاسی مدرن به بازشناسی سه عقلانیت سیاسی «امیرنشینی»، «شبان وارگی قدیم»، «شبان وارگی جدید» پرداخته و ویژگی های آن ها شناسایی، تفکیک و دسته بندی شده است. بدین ترتیب معیار لازم برای شناسایی عقلانیت سیاسی موردنظرآیت الله مطهری و آخوندزاده بدست آمده است. در این پژوهش، پژوهشگر در پی یافتن پاسخ چند سوال اساسی و مهم است:« 1. عقلانیت سیاسی مطلوب آیت الله مطهری کدام بوده است؟ 2. عقلانیت سیاسی مطلوب آخوندزاده کدام بوده است؟ 3. بین این دو  عقلانیت سیاسی چه وجه تشابه و تمایزی می توان قایل شد؟». نتایج حاصله نشان می دهد که آیت الله مطهری به دنبال تطبیق دین و سیاست بوده و بر این باور بوده است که این دو امر ازیکدیگر جدایی ناپذیرند. اما آخوندزاده که تحت تاثیر اومانیسم، اصلاح دینی در مسیحیت غرب و فلسفه مدرن غرب بوده است، بر این باور بود که دین از سیاست جد است و با توجه به اندیشه سیاسی در  غرب به عدم دخالت دین در دولت معتقد بود  . یکی از مهم ترین مفاهیمی که می تواند زوایای مختلف فکری آیت الله مطهری و آخوندزاده را توضیح دهد همانا عقلانیت سیاسی فوکویی می باشد.