بررسی و تحلیل باستان شناختی الگوهای استقراری دشت همدان-بهار از آغاز دوران اسلامی تا پایان دوره صفوی

دشت همدان بهار یکی از مهم ترین کانون های استقرار جوامع انسانی در دوره های مختلف پیش از تاریخی، تاریخی و به ویژه دوران اسلامی بوده است. این دشت در سال های 1385 و 1388 با هدف شناسایی محوطه های استقراری بررسی شده است اما به منظور مطالعه الگوهای استقراری محوطه های اسلامی و برای پاسخ به سوالاتی از قبیل؛ مهم ترین عوامل شکل گیری محوطه های دوران اسلامی دشت همدان چه بوده است؟ و حجم عمده مکان های استقراری دشت همدان مربوط به چه قرونی از دوران اسلامی است؟ در تابستان سال 1394 مورد بازنگری قرار گرفت. در این بررسی باستان شناسی تعداد 14 محوطه بازبینی و 2 محوطه نویافته اسلامی شناسایی گردید و برای درک بهتر الگوهای استقراری، اطلاعات مکانی آن ها از قبیل؛ موقعیت جغرافیایی، ویژگی های زمین شناختی محدوده محوطه، ارتفاع از سطح زمین های اطراف، شکل محوطه ها، مساحت، دسترسی به منابع آب، مسیرهای دسترسی و اطلاعاتی از این دست در فضای نرم افزار GIS وارد شده و سپس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به دلیل اهمیت جایگاه داده های سفالی در گاهنگاری نسبی یک منطقه بعد از مطالعات گونه شناختی سفالینه ها و شناخت انواع تولیدات شاخص سفالی، مشخص گردید که محوطه های اسلامی دشت همدان بر اساس دو عامل زمین های حاصلخیز و مسیرهای کاروانرو پراکنده شده اند و وجود ویژگی های دفاعی در برخی از محوطه هایی که در کنار مسیرهای کاروانرو قرار دارند، نشان از اهمیت این موضوع در پراکنش محوطه ها دارد.