تاثیر کاربرد بیوچار و اسید سالسیلیک در شرایط کم آبی بر برخی صفات گیاه دارویی گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L)

گل گاوزبان اروپایی (Borago officinalis L.) گیاهی علفی و یک ساله است که در مناطق معتدل و نیمه گرمسیر و به ویژه مدیترانه ای پراکنش دارد. امروزه استفاده از محلول پاشی سالسیلیک اسید به عنوان یکی از تنظیم کننده های رشد گیاهی در افزایش تحمل گیاهان به تنش هایی همچون خشکی افزایش یافته است. بیوچار ماده غنی از کربن است که مزایای کودهای آلی را دارا می باشد و در جهت اصلاح خاک های غیر حاصلخیزبه کار می رود. با توجه به اهمیت پرورش گیاهان دارویی در مناطق خشک، بررسی و شناخت اثرات دور آبیاری بر گیاه گل گاوزبان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و با توجه به تاثیر مثبت سالسیلیک اسید و بیوچار در تقلیل اثرات منفی خشکی و نیز بهبود روابط آبی خاک در گیاهان، این تحقیق با هدف بررسی بیوچار و سالسیلیک اسید بر برخی از خصوصیات گیاه گل گاوزبان اروپایی در دورهای آبیاری مختلف انجام گرفت.

این آزمایش در سال زراعی 95-96 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد . کرت‏های اصلی شامل سطوح دور آبیاری در سه سطح (5 روز یک بار که تحت عنوان شرایط نرمال آبیاری در نظر گرفته شد، و آبیاری 10روز یکبار و 15 روز یکبار) و کرت-های فرعی درجه اول شامل بیوچار در سه سطح (0، 5 و 10 تن در هکتار) و کرت های فرعی درجه دوم شامل محلول پاشی سالسیلیک اسید در دو سطح (0 و 5/0 میلی مولار) بود.

نتایج نشان داد که در تمامی سطوح بیوچار با افزایش دور آبیاری، محتوی نسبی آب برگ بطور چشمگیری کاهش یافت و کاربرد بیوچار تاثیر چشمگیری در تنش ناشی از خشکی نداشت. اسید سالیسیلیک در هر دو دور آبیاری 10 و 15روز محتوی نسبی آب برگ را نسبت به تیمار عدم مصرف آن افزایش داد، ولی تاثیر مثبتی بر کاهش تنش ناشی از افزایش دور آبیاری نداشت. با افزایش دور آبیاری میزان فلاونویید نیز به شدت کاهش یافت، که کاربرد سالسیلیک اسید تا حدودی در تعدیل آن نقش داشت، اما کاربرد بیوچار بسته به دور آبیاری، اثرات متفاوتی بر روی میزان فلاونویید داشت. افزایش دور آبیاری تا 10 روز میزان آنتوسیانین را افزایش داد، اما با افزایش دور آبیاری به 15 روز مقدار آن به شدت کاهش یافت. کاربرد بیوچار اثر معنی داری بر روی میزان آنتوسیانین نداشت (هم در شرایط کاربرد سالسیلیک اسید و هم عدم مصرف آن)، اما با افزایش دور آبیاری به 10 روز کاربرد بیوچار به تنهایی و بدون استفاده از سالسیلیک اسید، موجب افزایش آن شد. درصد نیتروژن برگ گل گاوزبان با کاربرد 5 تن در هکتار بیوچار در دور آبیاری 5 روز و همچنین کاربرد 10 تن در هکتار بیوچار در دور آبیاری 15 روز، بطور چشمگیری نسبت به تیمار شاهد (عدم مصرف بیوچار) افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که کاربرد 10 تن در هکتار بیوچار در دور آبیاری 10 روز و 15 روز، تنش ناشی از افزایش دور آبیاری را در خصوص میزان نیتروژن برگ تعدیل نمود. افزایش دور آبیاری همچنین موجب کاهش تعداد ساقه گل دهنده شد که مصرف بیوچار و سالسیلیک اسید آن را بهبود بخشید.

به طور کلی کاربرد بیوچار در بهبود برخی از شاخص های فیزیولوژیکی و کیفی گیاه گاوزبان در شرایط تنش خشکی اثر مثبتی داشت، گرچه بین سطوح مختلف بیوچار از لحاظ اثرات مثبت در تقلیل اثرات تنش ناشی از دورآبیاری در برخی صفات تفاوت معنی داری وجود نداشت. علاوه بر آن، کاربرد همزمان بیوچار و سالسیلیک اسید در بیشتر صفات موجب افزایش کارایی آن ها در تقلیل اثرات خشکی شد.