زمین شیمی و سنگ زایی روانه های آلکالی الیوین بازالت کواترنری قزلحصار (شمال خاوری همدان، ایران)

الیوین بازالت های کواترنری قزلحصار در 2 کیلومتری جنوب باختری روستای قزلحصار، 60 کیلومتری شمال خاوری شهر همدان و در پهنه زمین شناسی و زمین ساختی سنندج-سیرجان رخنمون دارند. این سنگ ها به صورت روانه های افقی تیره به ضخامت نزدیک به 20 متر روی نهشته های کواترنری جای گرفته اند. فنوکریست های آنها از الیوین و کلینوپیروکسن های غالبا شکل دار تشکیل شده اند. خمیره سنگ دربردارنده شیشه، لوسیت، نفلین و میکرولیت های پیروکسن است. در این سنگ ها بافت های پورفیری، ویتروفیری و گلومروپورفیری رایج هستند. بازالت های قزلحصار تحت اشباع از سیلیس هستند و سرشت آلکالن دارند. دیوپسید، هماتیت، انورتیت، آلبیت، ارتوکلاز، ±هیپرستن، ±الیوین، ±نفلین و ±کوارتز از کانی های نورم بازالت های قزلحصار هستند. در الگوهای بهنجارشده عنصرهای خاکی کمیاب، غنی شدگی از عنصرهای خاکی کمیاب سبک (LREEs) نسبت به عنصرهای خاکی کمیاب سنگین (HREEs) دیده می شود. میزان تفکیک میان عنصرهای خاکی کمیاب سبک و عنصرهای خاکی کمیاب سنگین (43/43- 05/37 LaN/YbN=) آنها کمابیش بالاست. در این سنگ ها، عنصرهای با قدرت میدان بالا (HFSE) مانند Nb، Ta، Zr، Ti و P و عنصر Rb آنومالی منفی و عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون (LILE) مانند Pb و Ba و برخی عنصرهای دیگر مانند Th، La، Ce، Nd و Sm آنومالی مثبت دارند. ویژگی های زمین شیمیایی روانه های آتشفشانی قزلحصار و پارامترهای عنصرهای کمیاب آنها مانند Nb∆ نشان می دهد ماگمای این سنگ ها از ذوب بخشی درجه پایین یک منبع گوشته ای گارنت دار غنی شده خاستگاه گرفته اند و فرایند تبلوربخشی در سرشت زمین شیمیایی آنها نقش داشته است. این سنگ ها ویژگی های بازالت های آلکالن درون صفحه ای قاره ای را دارند.