تحلیل الگوی استقرار محوطه های دوران تاریخی در شهرستان رومشگان، استان لرستان

رومشگان، یک شهرستان تازه تاسیس در بخش جنوب غربی استان لرستان است. در بررسی باستان شناسی نگارنده در سال 1395 ه‍.ش.، تعداد 79 محوطه مربوط به دوران تاریخی در رومشگان شناسایی شد که شمار زیادی از آن ها برای نخستین بار معرفی گردید. پژوهش حاضر که براساس بررسی میدانی، مطالعات کتابخانه ای و تهیه و تفسیر نقشه های GIS منطقه موردمطالعه استوار است؛ به بررسی الگوی استقرار محوطه های تاریخی منطقه رومشگان براساس شاخصه هایی چون: ارتفاع، میزان شیب، دسترسی به منابع آبی، نوع خاک، توپوگرافی، راه های دسترسی و... می پردازد. پرسش بنیادی این پژوهش آن است که عوامل محیطی مهم و تعیین کننده چگونه در شکل گیری و پراکنش محوطه های دوران تاریخی رومشگان نقش داشته اند و هدف اصلی این پژوهش نیز دستیابی به پاسخی مناسب برای این پرسش از طریق تجزیه وتحلیل و جمع بندی داده های گردآوری شده است. برای این منظور نقشه هایی براساس اطلاعات موجود تهیه شده است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که ناحیه رومشگان به لحاظ ویژگی های جغرافیایی، به سه بخش دشت شمالی، ارتفاعات مرکزی و نوار جنوبی تقسیم می شود. محوطه های دامنه شمالی دشت رومشگان ازلحاظ تعداد در اکثریت قرار دارند و با توجه به عوامل تعیین کننده ای چون: نوع خاک، ارتفاع، شیب، کاربری زمین و دیگر فاکتورهای اثرگذار، محوطه های این بخش به احتمال زیاد از نوع یکجانشین بوده اند، که تاکید بیشتری بر کشاورزی دیم داشته اند. در ارتفاعات مرکزی صرفا تعداد کم شماری محوطه یا اثر تاریخی با کاربری ویژه، نظیر قلاع دفاعی وجود دارد که کاملا با ویژگی های محیطی و جغرافیایی این بخش سازگاری دارد. در بخش جنوبی نیز تعدادی محوطه تاریخی شناسایی شده است که باتوجه به مرتعی بودن منطقه و فقدان خاک مناسب برای کشاورزی، می توان حدس زد که محوطه های مذکور از نوع استقرارهای رمه گردان و دامپرور بوده است.