بررسی و تحلیل بنای میرآباد امامقلی؛ آتشکدهای نویافته از دوره ساسانی در ریگان-استان کرمان

حوزه تمدنی شرق که نواحی جنوب شرقی ایران را نیز شامل می شود، مناطقی با ابهامات تاریخی فراوان است. این کمی اطلاعات ایجاب می نماید تا با مطالعات میدانی بیشتر و معرفی آثار این خطه به شناخت بیشتری از این مناطق دست یابیم. ناحیه منظر فرهنگی بم در انتهای شرقی سرزمین کرمان و در حاشیه لوت جنوبی قرار دارد و شامل مناطق بم، نرماشیر، فهرج و ریگان است که در مرز کرمان با نواحی سیستان وبلوچستان و خراسان جنوبی گسترده شده اند. در راستای بررسی، شناسایی و مستند نگاری آثار تاریخی و قلاع ناحیه منظر فرهنگی بم در سال 1392، محوطه ای باستانی در مجاورت شمال روستای میرآباد امامقلی از توابع بخش مرکزی شهرستان ریگان شناسایی شد. مطالعات بیشتر حاکی از وجود بنایی با نقشه قابل توجه در محوطه بود. کاربری و تاریخ گذاری بنای میرآباد امامقلی مهم ترین پرسش های این پژوهش هستند و نگارندگان سعی بر آن دارند تا با رویکرد توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش پژوهش میدانی و مطالعات کتابخانه ای به پرسش های مذکور پاسخ دهند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که بنای میرآباد امامقلی با دارا بودن فضای چهارگوش گنبد دار مرکزی، آتشدانی در میان این فضا، چهار درگاهی در چهارسو و راهروی پیرامونی، آتشکده ای از دوره ساسانی، در انتهای شرقی سرزمین کرمان در جنوب-شرق ایران است. نقشه بنا قابل مقایسه با بناهایی هم چون: آتشکده کنار سیاه، آتشکده نگار و آتشکده شیان است. شکل آتشدان مطبق و مشابه نقش آتشدان های پشت سکه های ساسانی و قابل مقایسه با مواردی هم چون آتشدان ساسانی بندیان درگز و آتشدان سنگی گره سر است. این بنا از خشت های مربع با ابعاد 10×40 ساخته شده که با لایه ای ضخیم از کاهگل اندود شده اند. مصالح ساخت آتشدان نیز خشت بوده که سپس سطح آن را با لایه ای از گچ پوشانده اند. سفالینه های پراکنده در سطح محوطه همگی بدون لعاب و اغلب شامل قطعات ضخیم و شاموت کانی با اندازه درشت و تزیینات نقوش کنده مواج، ناخنی و نقوش برجسته کمربندی است.