نقش کورتش و سازمان اداری-اجتماعی آن در اقتصاد شاهی تخت جمشید

با شکل‌گیری شاهنشاهی هخامنشی تحت رهبری کوروش و گسترش آن از سوی داریوش و جانشینانش تحولاتی رخ داد که تاثیراتی ژرف بر چشم‌انداز اجتماعی و اقتصادی ناحیه‌ی تخت جمشید برجای گذاشت. یکی از پیامدهای این تحولات، ورود گروه-های زیادی از مردمان سرزمین‌های تازه تصرف شده به این منطقه است که در بخش‌های مختلف سازمان اداری تخت جمشید به کار گرفته شدند. بایگانی‌های تخت جمشید، مستقیم و غیر مستقیم، طیفی از مباحث مختلف درباره‌ی جنبه‌های گوناگون حیات اجتماعی، مذهبی و اقتصادی کورتش‌ها را در اختیار قرار می‌دهند. این مقاله با رویکرد تاریخی و بهره‌گیری از تفاسیر و اطلاعات گل‌نوشته‌های منتشر شده از بایگانی تخت جمشید سعی در روشن کردن نسبی زوایای مختلف زندگی کورتش‌ها از جمله وضعیت اجتماعی و قانونی آن‌ها در جامعه‌ی فارس هخامنشی، ریشه‌های قومی و هویتی، نظام جیره‌ها و دستمزدها، میزان تخمینی جمعیت، نقش اقتصادی، سازمان نیروی کار و نحوه‌ی سازماندهی و مدیریت آن دارد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در بازه‌ی زمانی گل‌نوشته‌ها، جمعیت زیادی از کورتش‌ها از سراسر شاهنشاهی در قالب کارگر ساده، صنعتگر ماهر و متخصص، برده، کارگر آزاد و نیمه‌آزاد، سرباز و... جذب «اقتصاد شاهی تخت جمشید» شدند. سازمان اداری تخت جمشید با حسابرسی منظم به طرق مختلف وسایل معیشتی و رفاهی کورتش‌ها را فراهم می‌کرده است. در این سازمان، رییس تشریفات (به عنوان بالاترین مقام اقتصادی تخت جمشید) و مقامات تابع او (از جمله معاون و مقامات موسوم به «کردبتیش، شرمنه، دمنه و...) امر سازماندهی نیروی کار و تقسیم جیره‌ها را بر عهده داشته‌اند.