شناسایی و رتبه بندی موانع اثربخشی آموزش الکترونیکی کارکنان (مطالعه موردی دانشگاه علوم پزشکی کردستان)

سازمان ها از دیرباز تاکنون برای نایل آمدن به اهداف آموزش ضمن خدمت خود از روش های آموزشی گوناگونی همانند ارایه حضوری و سخنرانی، بحث گروهی، بازدید میدانی یا گردش علمی و مطالعه موردی بهره برده اند. ازجمله بدیع ترین روش های آموزشی، آموزش مجازی یا آموزش الکترونیکی است. با توجه به اهمیت ویژه آموزش ضمن خدمت کارکنان از یک سو و پیشرفت های تکنولوژی از سوی دیگر لزوم بهره گیری از این فناوری ها در بحث آموزش های سازمانی بیش ازپیش احساس می شود. با وجود مزایای این حوزه سازمان ها نباید بدون اطلاعات و تحلیل کافی و به صرف همسو شدن با تغییرات و پیشرفت ها اقدام به استفاده نسنجیده و غیر اثربخش از مواهب فناوری نمایند بلکه به جاست که موانع پیش رو در این زمینه را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند در این راستا پژوهش حاضر باهدف مطالعه آموزش مجازی ضمن خدمت کارکنان و شناسایی موانع اثربخشی آن انجام گرفته است لذا پژوهش از نوع توصیفی پیمایشی و ازنظر هدف، کاربردی است.

جامعه آماری پژوهش متشکل از مدیران، اساتید دانشگاهی و متخصصین در حوزه های مورد مطالعه پژوهش بودند که در میان آنها تعداد 29 نفر با استفاده از روش قضاوتی انتخاب شدند. برای پاسخگویی به سوالات پژوهش ابتدا با استفاده از مطالعه کتابخانه ای و روش مصاحبه، به جمع آوری اطلاعات پرداخته شد در بخش کیفی داده های به دست آمده از مصاحبه با استفاده از تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت؛ بدین صورت که تعداد واژه ها، الفاظ و اصطلاحات به کار رفته در جمله ها و میزان تکرارشان شمارش و بررسی گردید تا الگوهای موجود در گفته ها کشف و  موانع به صورت عبارات کوتاه استخراج  شود. سپس جهت تایید و اتفاق نظر کارشناسان بر موانع شناسایی شده از روش دلفی استفاده گردید. در طی سه مرحله استفاده از روش دلفی نهایتا به 25 عامل (مانع) در قالب شش مانع اصلی دسته بندی شد. پس از اینکه در مرحله سوم اتفاق نظر نهایی از طریق معیار ضریب کندال به میزان 78% محرز گردید، با استفاده از آزمون فریدمن عوامل رتبه بندی شدند.

در مجموع 32 عامل به عنوان موانع آموزش الکترونیکی، شناسایی و رتبه بندی شدند که بر اساس این رتبه بندی موانع مرتبط با فراگیر در رتبه نخست و عوامل زیرساختی،  موانع عمومی، محتوای آموزشی، عوامل مرتبط با مدرس و عوامل سازمانی به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. هرکدام از این پنج عامل اصلی خود دارای زیرعامل های فرعی دیگری بودند که به تفکیک هرکدام از این زیر عامل ها هم با استفاده از آزمون فریدمن رتبه بندی شدند.  به عنوان نمونه در بخش موانع مرتبط با فراگیران: مقاومت فراگیر در برابر تغییر در رتبه اول، دانش و مهارت محدود فراگیران در حوزه فناوری اطلاعات در رتبه دوم، عدم باور فراگیران به آموزش در فضای مجازی در رتبه سوم و نهایتا دسترسی محدود فراگیران به ابزارهای فناوری اطلاعات در رتبه چهارم قرار گرفت.

با توجه به موانع به دست آمده در این پژوهش و همچنین تعیین میزان اهمیت هر کدام به نظر می رسد که در زمینه اقداماتی که در راستای اثربخشی آموزش های مجازی ضمن خدمت صورت می گیرد از جمله تخصیص هزینه، نیرو و...  در درجه اول بر روی عوامل فراگیران و سپس بر اساس درجه اهمیت بر روی سایر عواملی که در پژوهش رتبه بندی شده است متمرکز شود.