بررسی سهم معلمان در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم نظری بر پایه داده های امتحانات کشوری

پیشینه و اهداف:

 جایگاه مهم آموزش وپرورش در زندگی انسان قابل انکار نیست در این خصوص زندگی تحصیلی، یکی از مهم ترین ابعاد زندگی اشخاص است که بر سایر جنبه های زندگی تاثیر فراوان دارد. این موضوع موجب شده، پیشرفت تحصیلی دانش آموزان همواره دغدغه اصلی خانواده ها و به موازات آن آموزش وپرورش قرار گیرد. ازاین رو، شناخت عواملی که موجبات کاهش افت تحصیلی و بهبود و ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را فراهم می آورد، همواره موردتوجه و تاکید است. با توجه به موارد مطرح شده، عمده ترین هدفی که در این پژوهش مدنظر است، بررسی عوامل فردی و شخصی، ویژگی دانش و دانستن، ویژگی مهارتی و ویژگی شخصیتی مرتبط با صلاحیت معلمان در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم متوسطه نظری، بر پایه داده های امتحانات کشوری، به منظور تعیین سهم معلمان از دیدگاه دانش آموزان و معلمان و مدیران مدارس است. همچنین در این تحقیق سعی بر آن است از نتایج به دست آمده، راهکارهایی برای تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان و توانمندسازی کادر آموزشی مدارس ارایه شود.

روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع علی مقایسه ای بود. جامعه آماری این پژوهش شامل استان هایی بود که بیشترین و کمترین پیشرفت تحصیلی داشتند. در این پژوهش نمونه گیری از دانش آموزان، معلمان و مدیران مدارس براساس روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش های آمار توصیفی، آزمون t و تحلیل واریانس استفاده شد. ابزار اندازه گیری، پرسش نامه محقق ساخته سهم معلمان در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بود.

نتایج نشان داد که برای استان های با پیشرفت تحصیلی بالا میانگین برای ابعاد ویژگی های فردی و شغلی، بعد دانش، بعد مهارتی و بعد شخصیتی به ترتیب برابر با (34/57)، (.72/27)، (10/43) و (79/40) بود. میانگین های به دست آمده برای استان های با پیشرفت تحصیلی پایین برای ابعاد ویژگی های فردی و شغلی، بعد دانش، بعد مهارتی و بعد شخصیتی به ترتیب برابر با (33/32)، (97/14)، (57/23) و (86/20) بود. نتایج آزمون تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که بین استان های دارای پیشرفت تحصیلی بالا و پایین در ابعاد ویژگی های فردی، بعد دانش، بعد مهارت و بعد ویژگی های شخصیتی معلمان از دیدگاه آزمودنی ها تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به میانگین های تعدیل شده، معلمان استان های دارای پیشرفت تحصیلی بالا، نمره بیشتری در این ابعاد کسب کرده اند. بین استان های دارای پیشرفت تحصیلی بالا و پایین در ابعاد ویژگی های فردی، بعد دانش، بعد مهارت و بعد ویژگی های شخصیتی معلمان از دیدگاه آزمودنی ها تفاوت معناداری وجود دارد (001/0=p).

ویژگی های فردی و ابعاد دانشی، مهارتی و شخصیتی معلمان بر ارتقای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه سوم نظری تاثیر محسوس دارد. کابردهای متصور بر یافته های تحقیق حاضر آن است که؛ تعیین صلاحیت های مورد نیاز معلمان می تواند خطوط راهنمایی برای تعیین مسیر و استراتژی برنامه های تربیت معلم و آموزش ضمن خدمت معلمان باشد. با توجه به یافته های تحقیق به سیاست گذاران آموزش و پرورش و تربیت معلم پیشنهاد می گردد که در بازنگری برنامه جدید تربیت معلم و آموزش ضمن خدمت معلمان، به تاثیر صلاحیت های فردی، علمی، مهارتی و شخصیتی معلمان و افزایش سهم آن ها در برنامه های بهسازی و بالندگی حرفه ای معلمان و تقویت بعد نظارت توجه ویژه شود. این پژوهش با محدودیت هایی همراه بوده که ممکن است در تعمیم پذیری یافته های پژوهش تاثیرگذار باشند از آن جا که امکان کنترل متغیرهای مزاحمی چون هوش و جنسیت برای محققان وجود ندارد؛ این متغیرها تا حدودی در نتایج تاثیرگذارند، همچنین به دلیل محدودیت های زمانی و مکانی و صدور مجوزهای لازم، این پژوهش فقط در بین دانش آموزان پایه سوم متوسطه استان های خراسان جنوبی، مازندران، یزد، تهران، اصفهان با پیشرفت تحصیلی بالا و استان هایی که دارای کمترین پیشرفت تحصیلی هستند، از جمله؛ استان های بوشهر، هرمزگان، خوزستان، لرستان و سیستان و بلوچستان انجام شد. طبیعی است افزایش نمونه منجر به نتایج دقیق تری خواهد شد.