بررسی تطبیقی وجوه تشابه و افتراق اساطیر الاولین و موجودات مابعدالطبیعی در اندیشه اسلامی، در منتخبی از نسخ مصور معراج نامه

جنبه های اسرارآمیز و اعجاب انگیز آیات قرآن، در قالب قصص انبیاء و اقوام پیش از اسلام، سبب ساز وجود شمایل های خیالی و اسطوره ای گوناگونی شده است. در این پژوهش، شرح معراج پیامبر اسلام (ص)، از منظر یکی از نقاط تبلور وجوه خیال انگیز داستانی در اسلام، به منظور یافتن اشتراکات و تمایزات میان موجودات ماوراءالطبیعی در اندیشه اسلامی و «اساطیر الاولین»، و با مطالعه موردی برروی نسخه های منتخب معراج نامه در سه دوره ایلخانی، تیموری و قاجار، مورد بررسی قرارگرفته است. هدف از پژوهش حاضر، دستیابی به نوعی زیباشناسی تطبیقی در کاربست عناصر خیالی و اسطوره ای در مصورسازی نسخ معراج نامه در دوره های یادشده و مقایسه میان اسطوره های دینی و تاریخی است. نوع پژوهش، بنیادی بوده و به شیوه تاریخی و توصیفی و با رویکردی تطبیقی، داده های گردآوری شده به صورت کتابخانه ای و الکترونیکی را مورد بررسی قرارداده است. حاصل پژوهش های پیشین، در زمینه های تفسیر قرآن، روایت شناسی معراج، مطالعات اسطوره شناختی، تاریخ نگارگری ایران و تاریخ ادیان، مورد استفاده قرارگرفته و درنهایت، نشان داده شده که بسیاری از اسطوره های پیشین، از جهت هستی شناسی دارای وجوه اشتراک و تشابه، و از نقطه نظر ماهیت و معنا دارای اختلاف و تمایز با نمونه های اسلامی موجود در داستان معراج در نسخه های یادشده بوده و همچنین از نظر زیبایی-شناسی شامل اسلوب های کم وبیش متفاوتی هستند.