بررسی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ممنوعیت بهره برداری چوبی جنگل های شرق استان مازندران

ممنوعیت بهره برداری جنگل یکی از مهمترین چالش ها در مدیریت جنگل های هیرکانی است که دارای پیامدهای مختلفی می باشد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی، وزن دهی و اولویت بندی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ممنوعیت بهره برداری جنگل (تنفس جنگل) در جنگل های شرق استان مازندران (جنگل های تحت مدیریت حوزه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران، ساری) است. جامعه آماری پژوهش حاضر، گروه 60 نفره از کارشناسان و خبرگان، اعضای هیات علمی متخصص در این زمینه و جوامع روستایی ساکن در حاشیه جنگل های تحت مدیریت بوده است. در این مطالعه جهت شناسایی پیامدهای ممنوعیت بهره برداری جنگل از روش دلفی، محاسبه وزن پیامدها از تکنیک انتروپی (Entropy) و برای اولویت بندی آنها از تکنیک ترجیحات بر اساس مشابهت به راه حل ایده آل (TOPSIS) استفاده شد. تجزیه و تحلیل یافته های این پژوهش با استفاده از تکمیل 55 پرسشنامه دریافتی، شش پیامد مثبت و 17 پیامد منفی را از جنبه های اقتصادی و اجتماعی برای ممنوعیت بهره برداری جنگل شناسایی نمود. نتایج وزن دهی پیامدها نشان داد که در میان پیامدهای مثبت، پیامدهای افزایش ارزش های اقتصادی خدمات محیط زیستی جنگل ها و گرایش به سمت زراعت چوب (جهت تامین نیاز چوبی) به ترتیب با وزن های 0/200573 و 0/200426 و از پیامدهای منفی، افزایش قاچاق چوب 0/059163 و کاهش اشتغال 0/059133 بیشترین وزن را به خود اختصاص داده اند. نتایج اولویت بندی پیامدها نیز نشان داد در میان پیامدهای مثبت و منفی، تغییر مدیریت وابسته به چوب به مدیریت چند منظوره جنگل و افزایش قاچاق چوب اولویت بالاتری را نسبت به سایر پیامدها دارند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد در پیامدهای مثبت، دیدگاه اقتصادی و در پیامدهای منفی، دیدگاه اجتماعی وزن بیشتری را کسب نمودند. لذا پیشنهاد می گردد در اجرای طرح تنفس جنگل، برنامه هایی در راستای نظارت دقیق، مستمر و تخصیص بودجه از سوی دولت جهت افزایش حفاظت جنگل و کاهش قاچاق چوب و ایجاد فرصت های شغلی مد نظر قرار گیرد.