بررسی تاثیر محیط رسوبی و دیاژنز در پتانسیل توسعه کارست در سازند تیرگان در غرب کپه داغ (شمال شرق بجنورد)

سازند تیرگان از مهمترین سازندهای کارستی در بخش ساختاری کپه داغ بوده و حاوی منابع آب مهمی است. چاه های آب در این سازند آبدهی بسیار متفاوتی دارند. با بررسی های لیتولوژی، 90 برش نازک ، لاگهای ژیوفیزیکی، تغییرات آبدهی، افت سطح آب چاه ها و سیمای مورفولوژیکی، پتانسیل توسعه کارست سازند تیرگان بررسی شد. توسعه کارست در هر واحد سنگی وابسته به محیط رسوبی و فرایند های دیاژنز بعدی آن می باشد. در این منطقه تیرگان به واحدهای سنگی آهکی و آهکی- مارنی قابل جدایش است. این سازند در رمپ هموکلینال و چهار کمربند رخساره ای جزرومدی، لاگون، سد تا دریای باز نهشته شده و در آن دوازده ریزرخساره شناسایی شد. فشردگی، استیلولیتی شدن به عنوان عوامل موثر دیاژنیتیکی از پایین به بالای سازند به طور چشمگیری کاهش یافته و ورود ذرات تخریبی مانند کوارتز به محیط رسوبی نیز کم شده است. لاگ های گاما کاهش مقدار شیل به سمت بالای سازند و افزایش خلوص آهک در لایه بالایی را نشان می دهند. آهنگ تولید کربنات، تنوع آلوکم ها نیز بیشتر شده است. این رخداد ها پتانسیل توسعه کارست را به نحو چشمگیری افزایش داده است. حضور سیمای مرفولوژیکی کارست توسعه یافته مانند فروچاله، دره های خشک از نشانه های این توسعه است. نشانه مهم دیگر توسعه کارست از بخش های پایین به بالا، در افزایش چشمگیر آبدهی چاه ها، از 25 به 60 لیتر در ثانیه، افزایش مقدار قابلیت انتقال از 134 به 1037 متر مربع در روز دیده می شود. از سویی کاهش میزان آبدهی چاه ها طی بیست سال به سمت بالای سازند بسیار کم (کمتر از 20 درصد) مشاهده می شود