مبانی وجودی در حکمت متعالیه، مبنایی برای صلح پژوهی

هدف پژوهش حاضر استخراج مبانی نظری مرتبط با صلح در فلسفه ملاصدرا و نشان دادن قابلیت عملی و کاربردی فلسفه ملاصدرا در این زمینه می باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و بر این فرضیه استوار است که گرچه در فلسفه ملاصدرا، موضوع صلح به صورتی مستقیم وجود ندارد، اما در مبانی و اصول فلسفه ی وی از جمله اصالت وجود و وحدت وجود و نیز مبانی انسان شناسی، دلالت هایی بر این موضوع داده شده است. نتایج نشان داد که یکی از ریشه های خشونت و جنگ، اختلافاتی است که بین انسان ها وجود دارد. این اختلاف تنها در کثرت، معنی دارد و ملاصدرا معتقد است که خاستگاه کثرت ماهیت می باشد. از سوی دیگر، او براساس اصل مهم فلسفی خود یعنی اصالت وجود، ماهیت را امری اعتباری می داند که جایگاهش تنها در ذهن بوده و آنچه که در عالم خارج، متن واقعیت را تشکیل می دهد، وجود است که بین همه موجودات مشترک می باشد. آنچه که باعث اختلاف و در نتیجه خشونت و درگیری می شود، امری است که نمی توان برایش اصالتی قایل شد، و به عبارت دیگر امری اعتباری است. از سوی دیگر در دیدگاه ملاصدرا عالم وحدت، عالم یگانگی و هماهنگی و صلح است، زیرا همه آنچه که به ظاهر متفاوت و گاه متعارض می نماید، شیون یک حقیقت واحد و در نتیجه جزیی از یک کل یکپارچه است. این اندیشه و نگریستن به عالم از این منظر می تواند بهترین راه برای درک تفاوت ها و در نتیجه مفاهمه بین انسان ها باشد و درک این تفاوت ها نیز می تواند نقطه اتکایی باشد که ماهیت های مختلف را با هم پیوند می دهد. در نتیجه، تمرکز دیدگاه وجودشناختی ملاصدرا بر اشتراک معنوی- ماهوی موجودات و سریان حقیقتی واحد در آنها می تواند مبنای مهمی برای قرار گرفتن آنها در چهارچوبی بشمار آید که در آن حلقه ای وحدت بخش، به رغم اختلافات و تمایزات آنها همگرایی شان را تضمین کند. این همگرایی را می توان مبنای نظری مهمی برای استخراج مفهوم صلح و صلح گرایی از فلسفه ملاصدرا تلقی کرد.