شواهد میکرومورفولوژیکی هوازدگی بازالت و شیشه آتشفشان در خاک های مناطق نیمه خشک البرز میانی

با توجه به اینکه بخش عمده ای از ایران را مناطق خشک و نیمه خشک فرا گرفته است، چگونگی تشکیل عوارض خاک ساخت موجود در خاک در فهم بهتر مباحث علوم خاک در این مناطق بسیار مهم و تاثیرگذار است. مواد مادری یکی از عوامل اصلی کنترل کننده خصوصیات خاک در مناطق خشک و نیمه خشک است. بازالت و شیشه آتشفشانی از جمله سنگ های آذرین حاوی کانی های حساس به هوازدگی هستند. محصولات هوازدگی آنها به صورت کانی های ثانویه و کاتیون های مختلف در خاک انباشته می شوند و مصرف این محصولات طی فرآیندهای مختلف به تشدید هوازدگی و تشکیل و تکامل خاک خواهد انجامید. در این تحقیق ویژگی های مورفولوژی و فیزیکوشیمایی خاک های تشکیل شده بر روی سنگ مادر بازالت در هشت خاکرخ در منطقه نیمه خشک البرز میانی مورد مطالعه قرار گرفت و سپس خصوصیات میکرومورفولوژیکی در شش مقطع نازک مطالعه شد. مشاهدات میکرومورفولوژی شواهد مختلفی از وقوع فرآیند های هوازدگی را نشان داد. تشکیل پوشش های زیرسطحی و گرهک های اکسید آهن و منگنز، ساختمان میکروسکوپی مکعبی و تحول آن در خاکرخ های مختلف از مکعبی نیمه زاویه دار به مکعبی زاویه دار، پوشش های رسی لایه لایه که نشان از رسوب دوره ای این لایه ها در شرایط مساعد داشت، و تشکیل انواع عوارض خاک ساخت کربناتی مانند گرهک ها، پوشش ها و پوشش های زیرسطحی، پرشدگی حفرات با کریستال های میکریتی و اسپاریتی همگی حاکی از وجود دوره های متناوب خشک و مرطوب و اثر این دوره ها در پیشرفت فرآیند های هوازدگی دارد. از دیگر نتایج جالب توجه در مطالعه میکرومورفولوژی خاک های منطقه موردمطالعه، حجم زیاد رس تولید شده در برخی از خاکرخ ها به علت شدت هوادیدگی بیشتر شیشه آتشفشان بود.