ارزیابی شاخص های کیفی خاک در رویشگاه های جنگلی تخریب و تبدیل شده به مرتع در غرب مازندران

تخریب رویشگاه های جنگلی و تغییر پوشش اراضی می تواند اثرات برجسته ای در تغییرپذیری شاخص های کیفی خاک داشته باشد. در پژوهش حاضر، مشخصه های مختلف خاک در رویشگاه جنگلی (تقریبا دست نخورده) با غالبیتZelkova carpinifolia، پوشش مرتعی با غالبیت Festuca ovina و تک درختانی از Zelkova carpinifolia و Ulmus minor ، پوشش مرتعی با غالبیت Dactylis glomerata و Thymus transcaspicus و پوشش مرتعی با غالبیت Stachys byzantina ، در منطقه زانوس بخش کجور استان مازندران، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، از هر یک از پوشش های اراضی تعداد 36 نمونه خاک (شامل 12 نمونه در فصول بهار، تابستان و پاییز) از عمق 10-0 سانتی متری برداشت و به آزمایشگاه انتقال داده شد. نتایج حاکی از تغییرپذیری غالب ویژگی های مورد مطالعه خاک در فصول مختلف سال تحت انواع پوشش های اراضی می باشند. بر مبنای تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)، مقادیر بالاتر رس، ماکرو و میکروخاکدانه، واکنش (pH)، نیتروژن کل، مقدار نیتروژن در ماکرو و میکروخاکدانه های خاک منجربه افزایش فعالیت های بیوشیمیایی و میکروبی (آمونیوم، نیترات، سهم میکروبی کربن، معدنی شدن نیتروژن) خاک تحت پوشش اراضی Zelkova و Festuca شده است. در حالی که پوشش های اراضی Stachys و Dactylis با دارا بودن مقادیر بزرگتر شن و مقدار کربن در ماکرو و میکروخاکدانه های خاک، دارای کمترین فعالیت های بیوشیمیایی و میکروبی خاک بوده اند. با توجه به نتایج این پژوهش می توان اذعان داشت، که حضور پوشش های درختی (آزاد و اوجا) در رویشگاه ها می تواند شرایط مناسب تر و بازدهی بیشتری برای عملکرد خاک فراهم نماید، که این موضوع می تواند جهت احیای اراضی تخریب یافته مورد توجه مدیران قرار گیرد.