بررسی تغییرات رشد رویشی، عملکرد و خواص کیفی میوه پرتقال تامسون ناول با تاکید بر مصرف بهینه کودهای حیوانی و شیمیایی

سابقه و هدف:

 برای رسیدن به کشاورزی پایدار و بهبود کیفیت خاک، استفاده از منابع مواد آلی از قبیل کودهای حیوانی بصورت ترکیبی با مقدار مناسب کودهای شیمیایی ضروری است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر مصرف کود حیوانی و شیمیایی بر رشد رویشی، عملکرد و خواص کیفی میوه پرتقال تامسون ناول (Citrus sinensis L. Osbeck) و با هدف کاهش مصرف کود شیمیایی انجام شد.

آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارها شامل سه سطح از کود گوسفندی (0، 6 و 12 کیلوگرم به ازای هر درخت) و سه سطح از کودهای شیمیایی سولفات آمونیوم، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم (0، 30 و 60 درصد توصیه بر مبنای آزمون خاک) بودند که بر درختان پنج ساله پرتقال تامسون ناول (هر تیمار شامل دو درخت)، به مدت چهارسال در باغ مرکبات بهارستان ساری اعمال شدند. با توجه به رشد درخت به مقادیر فوق الذکر سالانه 20 درصد اضافه شد. در پایان هر دوره رشد، رشد رویشی شامل پارامترهای طول شاخه های بهاره و تابستانه و قطر تنه درخت (در بالا و پایین محل پیوند) اندازه گیری شد. همچنین عملکرد میوه درخت، وزن و قطر متوسط میوه، مجموع املاح محلول (TSS)، اسیدیته کل (TA)، pH و ویتامین ث اندازه گیری شد.

نتایج نشان داد که بیشترین رشد بهاره (طول شاخه) پرتقال تامسون ناول در نتیجه کاربرد توام کودهای شیمیایی و کود حیوانی (مصرف 60 درصد کود شیمیایی بر مبنای آزمون خاک و 12 کیلوگرم کود حیوانی به ازای هر درخت) به دست آمد. کمترین رشد رویشی بهاره معادل 6/21 سانتی متر در تیمار شاهد مشاهده شد. اثر متقابل سطوح مختلف کود شیمیایی و حیوانی بر رشد تابستانه معنی دار نبود. قطر طوقه (در پایین محل پیوند) در تیمار مصرف 60 درصد توصیه کودهای شیمیایی و 6 کیلوگرم کود حیوانی به ازای هر درخت پنج ساله تامسون ناول به بیشترین حد خود (132 میلی متر) رسید. بیشترین عملکرد میوه درخت تامسون ناول با میانگین 6/49 کیلوگرم در تلفیق کودهای شیمیایی (60 درصد توصیه بر مبنای آزمون خاک) با کود حیوانی (12 کیلوگرم به ازای هر درخت) به دست آمد. سطوح مختلف کود شیمیایی موجب افزایش اسیدیته کل و برعکس سطوح کود حیوانی منجر به کاهش اسیدیته کل میوه پرتقال تامسون ناول شد. اثر متقابل کود شیمیایی و حیوانی بر غلظت املاح محلول میوه معنی دار و بیشترین مقدار (08/11 درصد) در تیمار مصرف 60 درصد توصیه کودهای شیمیایی و 6 کیلوگرم کود حیوانی به ازای هر درخت مشاهده شد. این تیمار با تیمار مصرف 60 درصد کود شیمیایی بر مبنای آزمون خاک و 12 کیلوگرم کود حیوانی به ازای هر درخت در یک گروه قرار گرفتند. تیمار مصرف 60 درصد توصیه کودهای شیمیایی و 6 کیلوگرم کود حیوانی با 8/80 میلی گرم در 100 سی سی عصاره بیشترین مقدار ویتامین ث عصاره میوه را تولید کرد و تلفیق سطوح 60 درصد کود شیمیایی بر مبنای آزمون خاک و 12 کیلوگرم کود حیوانی به ازای هر درخت باعث کاهش ویتامین ث میوه شدند. اثر متقابل سطوح کودهای شیمیایی و حیوانی بر قطر میوه معنی دار نشد اما بر وزن متوسط و حجم عصاره معنی دار و بیشترین وزن متوسط و حجم میوه به ترتیب با میانگین 352 گرم و 176 سی سی در تیمار مصرف 60 درصد کود شیمیایی توصیه شده و 12 کیلوگرم کود حیوانی به ازای هر درخت به -دست آمد.

در مجموع، برای رسیدن به حداکثر عملکرد کمی و کیفی میوه پرتقال تامسون ناول کاربرد 60 درصد مقدار توصیه شده کودهای شیمیایی و 12 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده گوسفندی به ازای هر درخت توصیه می شود.