تبیین عملکرد در حمام های خصوصی دوره قاجار با مطالعه حمام خانه تاریخی صدقیانی

حمام یکی از فضاهای مهم در کالبد شهرهای ایرانی- اسلامی به شمار می‌رود و در دسته فضاهایی که مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد، مطالعه می گردد ولی با این وجود بخاطر اهمیت نظافت در اندیشه اسلامی، برخی از عرصه‌های خصوصی مثل خانه، باغ، کاروانسرا و مدارس هم حمام داشته‌اند؛ این نوع حمام‌ها معمولا در مکانی از خانه یا سایر گونه‌ها ساخته می شدند و می توانستند کارکرد عمومی و خصوصی داشته باشند؛ البته ممکن است سطح خدماتی که به عموم داده می‌شد با یکدیگر متفاوت بوده‌باشند. هدف این تحقیق مطالعه بر روی حمام‌های خصوصی خانه‌های ایرانی با محوریت حمام خانه تاریخی صدقیانی تبریز می‌باشد. حمام این خانه شامل تمامی فضاهای کامل حمام‌های ایرانی ولی در ابعاد و تناسبات خرد پیمون نسبت به حمام‌های عمومی می باشد؛ پژوهش حاضر از نوع تحقیق‌های کیفی است که با روش توصیفی-تحلیلی پژوهش شده‌است و از طریق مطالعه کتابخانه‌ای برای یافتن مبانی نظری مدقن در زمینه دسته بندی حمام‌های تاریخی ایران و تحلیل اسناد مکتوب و تاریخی مانند کتب تاریخی، اسناد و بنچاق‌های ثبتی و نیز تصاویر تاریخی و اسناد بدست آمده از پیگردی حمام خانه تاریخی صدقیانی، اقدام به تحلیل یافته‌ها شده است، تحلیل اطلاعات بدست آمده بر اساس دو ساختار فرمی و مفهومی بودند تا در نهایت دسته جدیدی از گونه‌های حمام‌های تاریخی، یافته‌ها برای مطالعه جهت شناخت دقیق حمام تاریخی صدقیانی بکار برده شود.پژوهش با طرح دو پرسش اصلی: 1)سطح عملکرد در حمام‌های تاریخی ایران از منظر عمومی و خصوصی چطور و چگونه بوده‌است؟، 2) براساس ویژگی‌های حمام تاریخی خانه تاریخی صدقیانی تبریز، در زمره کدام یکی از گروه‌های سطح عملکردی دسته بندی می‌شود؟ به بررسی موضوع می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان‌می‌دهد: حمام‌های ایرانی به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم می‌شوند و در میان این دو گونه، دسته‌ای جای می‌گیرد که در قالب دو دسته خصوصی- عمومی و عمومی- خصوصی عمل می‌کند. حمام خانه تاریخی صدقیانی از گونه‌های حمام‌های خصوصی- عمومی بود و حمامی کاملا خصوصی محسوب می‌گردید که براساس خواست صاحب خانه می‌توانست مورد استفاده عموم قرارگیرد.