غلظت عناصر کمیاب در معدن زغال سنگ تخت، مینودشت، استان گلستان

معدن زغال تخت قرار گرفته در ناودیس بزرگ زغالدار قشلاق در دامنه شمالی سلسله جبال البرز در شرق استان گلستان برای ارزیابی غلظت عناصر کمیابی مانند گالیوم (Ga)، ژرمانیوم (Ge)، وانادیوم (V)، اسکاندیوم (Sc)، اورانیوم (U)، لانتانیوم (La) و سریوم (Ce) مورد پژوهش قرار گرفته است. نمونه های زغالی مورد بررسی در این پژوهش بر پایه آنالیز شیمی عناصر اصلی سازنده زغالسنگ (CHNS wt%) در رده های بیتومینه، نیمه بیتومین-لیگنیت، لیگنیت و تورب گروه بندی شدند. آنالیز ICP-MS نمونه های زغالی نشان داد که عمده عناصر کمیاب در زغال های معدن تخت از غلظت بسیار پایین همانند زغال های سخت و قهوه ای از دیگر مناطق جهان برخوردارند لیکن از V (تاppm 88)، Zr (تاppm 96) و Sc (تا  ppm16) اندکی غنی شدگی نسبت به میانگین جهانی غلظت این عناصر در زغالسنگها نشان دادند. فقیر بودن زغال های معدن تخت از عناصر کمیاب را می توان به فقر ذاتی حوضه رسوبگذاری رسوبات گروه شمشک از عناصر مذکور نسبت داد که ناشی از نبود منابع سنگی عناصر کمیاب (مانند گرانیتها، کربناتیتها، پگماتیتها، پریدوتیتها) بعنوان سنگ منشاء رسوبات گروه شمشک در منطقه مورد مطالعه بوده است. بنابراین، به نظر می رسد تشکیل و تکامل گروه شمشک در یک حوضه رسوبی با غلظت معمولی از عناصر کمیاب رخ داده باشد که نتیجه آن شکل گیری زغالسنگ های فقیر از عناصر کمیاب بوده است.