استفاده از شاخص تعادل خصوصیات محصول در برنامه های به نژادی گندم دیم برای مناطق سرد

یکی از روش های تعیین حد بهینه خصوصیات گیاهی استفاده از خط مرزی است. به منظور تعیین حد بهینه برخی از خصوصیات محصول و مقایسه مناسب بودن ارقام معرفی شده گندم دیم، بانک اطلاعاتی وسیعی با بیش از 7000 مشاهده برای هر خصوصیات محصول از نتایج آزمایش های اجرا شده طی شش ساله زراعی در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم مناطق سردسیر کشور، جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از خطوط مرزی، حد بهینه خصوصیات محصول شامل تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیکی محصول، طول دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه به ترتیب 2/221 روز، 6/259 روز، 8/33 روز، 5/62 سانتی متر و3/28 گرم تعیین گردید که این مقادیر، هم خوانی بسیار نزیدیکی با حد بهینه تعیین شده از طریق میانگین گیری از جامعه دارای حداکثر شاخص تعادل خصوصیات محصول (CPBI) یکسانی بودند. این مقدار در مراغه، سنندج، زنجان، اردبیل و ارومیه، به ترتیب 155، 270، 150، 182 و 440 بود. با این روش، مناسب بودن سه رقم معروف گندم دیم (سرداری، سبلان و آذر 2) در سه ایستگاه اصلی مراغه، سنندج و زنجان مقایسه و مشخص گردید که رقم سرداری از بیشترین سازگاری در این مناطق برخوردار است. همچنین با استفاده از همبستگی بین CPBI ارقام و عوامل اقلیمی (بارندگی، دما، تبخیر و تعداد روزهای یخبندان) و اجزای تشکیل دهنده آن مشخص گردید که رقم سرداری برای مناطقی با زمستان و بهار سرد همراه با بارندگی های بهاره، رقم سبلان برای مناطقی با زمستان سرد و بهار نسبتا معتدل همراه با بارندگی های فراوان فصل بهار و رقم آذر 2 برای مناطقی با پاییز سرد و بهار معتدل همراه با بارندگی های پاییزه و بهاره و حداقل بارندگی در زمستان مناسب می باشند.