برآورد بیلان منابع آب زیرزمینی در یک آبخوان با برداشت بی رویه واقع در اقلیم خشک ایران (بخش دوم: محاسبات مولفه های مختلف بیلان آب)

منابع آب زیرزمینی، مهم ترین منبع تامین کننده آب مورد نیاز مصارف گوناگون در محدوده مطالعاتی رفسنجان است. برداشت بی رویه از این منابع منجر به افت مداوم سطح آب زیرزمینی در سه دهه اخیر شده است. امکان برداشت پایدار از این منابع در سالیان آینده مستلزم مدیریت صحیح برداشت آب زیرزمینی است. بر اساس برآورد بیلان منابع آب زیرزمینی انجام شده در محدوده منطبق با آبخوان رفسنجان به مساحت 5/4236 کیلومترمربع، در سال های 1388 تا 1395، مقدار کاهش ذخیره آب زیرزمینی برابر 3/166 میلیون مترمکعب در سال برآورد گردیده که منجر به افت متوسط سالانه 58 سانتی متری آب زیرزمینی شده است. برآورد مکانی تبخیر و تعرق با بهره گیری از داده های سنجش از دور و روش بیلان انرژی ساده سازی شده SSEB در این مطالعه، امکان محاسبه مولفه تغذیه آب زیرزمینی را داده و این رویکرد از برآوردهای تقریبی این مولفه با استفاده از ضرایب توصیه شده برای نفوذ از بارش یا ضرایب آب برگشتی از مصارف مختلف جلوگیری می نماید. بر این اساس، در دوره زمانی مورد نظر، مقدار تبخیر و تعرق در حدود 581 میلیون مترمکعب برآورد شده که حدود 35 الی 40 درصد آن را تبخیر از بارش و مابقی را تبخیر و تعرق آبیاری (عمدتا از باغات پسته) تشکیل می دهد. در سال های مورد مطالعه، بطور متوسط 1157 هکتار از اراضی منطقه را باغات پسته تشکیل می دهد که حدود 3071 مترمکعب بر هکتار مصرف آب را داشته و تا حدودی گویای شرایط کم آبیاری و تنش آبی برای درخت پسته است. همچنین بررسی شرایط حاکم، گویای بحرانی بودن وضعیت آبخوان و لزوم توجه به مدیریت صحیح بهره برداری از آب های زیرزمینی را مشخص می کند.