مطالعه موانع مشارکت اجتماعی شهروندان به عنوان یکی از مولفه های دیپلماسی شهری

مشارکت اجتماعی سیاسی شهروندان و اشخاص حقوقی نظیر انجمن ها، اصناف و سازمان های مردم نهاد در فرآیند تصمیم سازی، تصمیم گیری و اجرا، امری بسیار حایز اهمیت است. این امر در ایران بنا بر دلایل اجتماعی، فرهنگی، تاریخی و مذهبی با موانع متعدد روبرو است. براین اساس، هدف این مطالعه، شناسایی موانع مشارکت اجتماعی سیاسی در ایران براساس دیدگاه نخبگان بود. پس از مروری بر منابع و تدوین چارچوبی مفهومی درباره مشارکت، گردآوری داده ها با استفاده از روش کیفی و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با مشارکت 4 گروه از افراد شامل اعضای سابق و فعلی شورای شهر تهران، مدیران ارشد شهرداری تهران، اعضای هییت علمی دانشگاه ها وکارشناسان شورای شهر که با نمونه گیری نظری و هدفمند انتخاب شدند، انجام گرفت. معیار پایان نمونه گیری اشباع نظری بود که بعد از مصاحبه با 30 نفر حاصل شد. داده ها با تکنیک تحلیل تماتیک و با کمک نرم افزار MAXQDA-12 کدگذاری و تحلیل شدند. نتایج تحلیل داده های کیفی نشان داد 4 مقوله اصلی و 10 زیرمقوله به عنوان موانع مشارکت وجود دارند که عبارتند از موانع تاریخی (استبداد تاریخی و تجارب آغاز انقلاب)، پارادایم دینی (آموزه های دینی)، بیگانگی اجتماع با مشارکت (اجتماع مشارکت گریز، مغفول ماندن مشارکت در جامعه پذیری، و کیفیت نامطلوب مشارکت) و چالش های سیاسی ساختاری (فقدان جامعه مدنی، سازوکار معیوب مشارکت، نگرش به مشارکت، رونق اندک تعاملات حکومت مردم). به طور کلی، شکل پایدار و منسجم مشارکت در کشور ما شکل نگرفته و مشارکت در ایران همواره با موانع اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، مذهبی و نبود فضایی برای تمرین و ممارست مواجه بوده است.