ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه لاین های امیدبخش برنج (.Oryza sativa L) با استفاده از روش GGEبای پلات

در برنامه های معرفی ارقام جدید، ارزیابی سازگاری و پایداری لاین های خالص از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با این هدف تعداد هشت لاین خالص برنج، حاصل از تلاقی ارقام محلی هاشمی، دمسیاه، علی کاظمی و دیلمانی و ارقام اصلاح شده خزر، کادوس و IR60 همراه با سه رقم خزر، هاشمی و گیلانه (شاهد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شش محیط (سه سال 1397، 1398 و 1399و دو مکان رشت و چپرسر) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه GGEبای پلات نشان داد که دو مولفه اصلی اول (اثر اصلی ژنوتیپ) و دوم (برهمکنش ژنوتیپ در محیط) به ترتیب 61 و 21 درصد و در مجموع 82 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه کردند. نتایج حاصل از رتبه بندی بر مبنای عملکرد دانه و پایداری به طور همزمان و مقایسه با ژنوتیپ مطلوب نشان داد که برترین ژنوتیپ G7 (حاصل از تلاقی والد مادر دیلمانی و والد پدر کادوس) بوده و پس از آن ژنوتیپ های G3 (حاصل از تلاقی والد مادر بخشنده دمسیاه و والد پدر دوره ای خزر)، G8 (حاصل از تلاقی والد مادری دوره ای دمسیاه و والد پدری بخشنده خزر) وG2 (حاصل از تلاقی والد مادری دوره ای هاشمی و والد پدری بخشنده IR60) در رتبه های بعدی قرار گرفتند. بنابراین ژنوتیپ های G7 و  G3به عنوان سازگارترین و پایدارترین ژنوتیپ ها برای طی مراحل نهایی برنامه معرفی رقم انتخاب شدند. ژنوتیپ G7 حاصل از تلاقی رقم اصلاح شده و پرمحصول کادوس با رقم محلی خوش کیفیت دیلمانی بوده و میانگین عملکرد دانه آن 7250 کیلوگرم در هکتار بود. ژنوتیپ G3 حاصل از تلاقی رقم پرمحصول خزر و رقم محلی دمسیاه بوده و با هدف حفظ خصوصیات مطلوب خزر و بهبود کیفیت پخت از طریق دمسیاه اصلاح شده و میانگین عملکرد آن 6510 کیلوگرم در هکتار بود. بر اساس نتایج این تحقیق هر دو ژنوتیپ G7 و G3 بعنوان لاین های خالص و خوش کیفیت (به ترتیب حاوی 02/22 و 09/22 درصد آمیلوز، با 42 و 40 میلی متر قوام ژل، نمره 71/4 و 96/3 دمای ژلاتینی شدن، 60/1 و 57/1 میزان طویل شدن دانه) و متوسط رس (125 و 122 روز از بذرپاشی در خزانه تا رسیدگی) شناخته شده و قابلیت معرفی به عنوان رقم جدید برنج را دارند.