واکاوی پدیده معنا در بخش هایی از نهج البلاغه با رویکرد معناشناسی چارچوب فیلمور

در متنی چون نهج البلاغه که به انگیزه گردآوری سخنان بلیغ و حکیمانه امام علی علیه السلام شکل گرفته است، معنا به عنوان سازه اصلی متن بعد از الفاظ و واژگان آن قرار دارد. سازوکارهای مختلفی برای درک و شناخت فرایند تولید معنا از ناحیه معناشناسان معاصر بیان شده است که هر یک ملزومات و قواعد خاص خود را دارد. در پژوهش حاضر، به روش تحلیلی و با رویکرد معناشناسی تطبیقی، پدیده معنا در پاره هایی از نهج البلاغه براساس نظریه چارچوب فیلمور بررسی گردید و این نتایج درخور توجه است که معنا نسبت به نوع مخاطبان و تنوع بافت موقعیتی در نوسان است؛ هر بخش از معنا در اثر بر هم کنشی و دخالت ذهنیت و باورهای گوینده (امام) و مخاطبان ایشان بروز می یابد. در تمام ساختار متن نیز این واقعیت وجود دارد که مفاهیم و تصاویر ذهنی موجود در سخنان امام علیه السلام، چارچوب های معنایی می سازند که خاستگاه همه آن ها، ذهن و دانش دایره المعارفی و تجربه اجتماعی و فرهنگی امام است و این روند به گونه ای است که با ظهور یک مفهوم یا تصویر ذهنی، تمامی مفاهیم و تصاویر ذهنی مرتبط با آن متبادر می شوند. هرگونه بی توجهی و بی دقتی به آن چارچوب های معناساز، می تواند شارحان و مفسران سخن امام را از مراد و مقصود اصلی گوینده متن دور سازد.