نقش قاعده تعاون بر نیکی در حاکمیت و حکومت اسلامی

انسان‏ها برای ادامه حیات و جلوگیری از هرج و مرج در جامعه ناچار به تعاون با یک-دیگر هستند. خداوند متعال در آیه «تعاونوا علی البر و التقوی‏» (مایده (5): 2)؛ در راه نیکی و پرهیزگاری با هم تعاون کنید، قضیه تعاون در جامعه را از جنبه مثبت و انجام اعمال مفید با واژه‏ «بر» و از جنبه منفی و پرهیز از اعمال خلاف، با واژه «تقوا» بیان کرده است. حکومت اسلامی به عنوان مصداق بارز «بر» و قانون‏ مداری، دموکراسی، مشارکت مردمی و... از مصادیق تقوا محسوب می‏شود که تعاون بر آن‌ها واجب و لازم است. بنابراین، آیه فوق با عنوان قاعده «تعاون بر نیکی و تقوا» قابل طرح است که در تمام لایه‏های جامعه اسلامی کاربرد وسیعی دارد. به همین منظور، فقهای عظام در ابواب عاریه، هبه، امر به معروف، ولایت عدول مومنین، لقطه و... از این قاعده بهره جسته ‏اند. مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بیان قاعده تعاون و جایگاه آن در حاکمیت و حکومت اسلامی پرداخته و دریافته است که این قاعده شامل مسایل مختلف جامعه و نظام‏های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی؛ از تشکیل حکومت تا حفظ، بقا و اداره آن و هم‎چنین حفظ نظم و قانون‏مداری می‏شود.