بررسی فاکتورهای بیماری زایی قارچ Puccinia graminis f. sp. tritici عامل بیماری زنگ سیاه گندم در استان اردبیل در سه سال متوالی (1396-1398)

زنگ سیاه یا ساقه گندم با عامل قارچی (Pgt) Puccinia graminis f. sp. tritici یکی از شایع ترین و خسارت زاترین بیماری-های گندم در جهان و ایران به شمار می آید. در شرایط مساعد و تشکیل شدن هرم بیماری، بیمارگر توانایی از بین بردن محصول گندم در مدت زمان کوتاه را دارد. قارچ Pgt به دلیل تکمیل نمودن چرخه جنسی، جهش و هیبریداسیون از تغییر پذیری ژنتیکی بالایی در ساختار جمیعت برخوردار می باشد و هم این امر سبب ایجاد نژادهای جدید (تنوع نژادی) با الگوی بیماری زایی متفاوت می شود. یکی از نژادهای پرآزار و مهم قارچ Pgt که در دهه های اخیر ظاهر شده و خسارت های فراوانی به محصول گندم در سطح جهان تحمیل نموده است، نژاد (Ug99) TTKSK می باشد. این نژاد در داخل کشور نیز شناسایی و گزارش شده است. با این حال مطمین ترین، سالم ترین و مقرون به صرفه ترین روش مدیریت و کنترل این بیماری، استفاده از مقاومت ژنتیکی است. آشنایی دقیق از ساختار ژنتیکی جمعیت بیمارگر (نژادها) و آگاهی از فاکتورهای (ژن های) بیماری زایی نژادهای Pgt در هر منطقه اولین گام و به مشابه نقشه راه برای رسیدن به مقاومت های موثر و پایدار ژنتیکی می-باشد. یکی از راه های بررسی روند تغییر الگوی بیماری زایی نژادها در هر منطقه با رصد فاکتورهای بیماری زایی روی ژنوتیپ های افتراقی زنگ سیاه در خزانه های تله میسر می گردد. بدین منظور در سه سال متوالی (1398-1396) پایش فاکتورهای بیماری زایی نژادهای Pgt و همچنین اثر بخشی ژن های مقاومت موجود در ژنوتیپ های افتراقی بین المللی نسبت به نژادهای Pgt موجود در استان اردبیل، بررسی شدند.