مالکیت مافی الذمه و اثر تحقق آن نسبت به ثالث

قانون مدنی ایران صرفا در قالب یک ماده به طرح مفهوم مالکیت مافی الذمه به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهدات پرداخته است اما تنوع مصادیق و فروع مختلفی که ممکن است در صورت تحقق مالکیت مافی الذمه مطرح شود و موضوع دادرسی قرار گیرد، ضرورت تحلیل ماهیت آن را توجیه می نماید. تعریف، تحلیل ماهیت و شناسایی اسباب تحقق این نهاد اولین گام جهت ارایه پاسخ به مسایل حقوقی مرتبط است. بررسی اثر مستقیم تحقق مالکیت مافی الذمه و همچنین آثاری که این موضوع بر حقوق و تعهدات ثالث ممکن است بگذارد باید مورد بررسی واقع شوند. اگرچه اصولا تحقق مالکیت مافی الذمه تاثیری در حقوق اشخاص ثالث نمی گذارد ولکن در هر فرض و حالتی لازم است با توجه به ماهیت و نوع تعهد و شناسایی دقیق رابطه ها اثر آن مورد بررسی قرار گیرد؛ آثار تحقق مالکیت مافی الذمه نسبت به ثالث از موضوعات مغفولی است که دارای فروع متعددی بوده و شایسته بررسی عمیق و استدلالی است. از یک سو نوع تعهد و دین پایه در نحوه تحقق مالکیت مافی الذمه موثر بوده و در هر مورد آثاری خاصی نسبت به ثالث برجای می گذارد؛ و از سوی دیگر در تعهدات متعددالاطراف نیز باید در فروض و شقوق مختلف به شناسایی آثار تحقق مالکیت مافی الذمه نسبت به سایر متعهدین پرداخت.