نقش آفرینی بلدیه در میدان سیاستگذاری اجتماعی شهری در ایران؛ از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی

این مقاله در تلاش است جایگاه بلدیه در میدان سیاستگذاری اجتماعی شهری در ایران بر اساس اسناد قانونی بالادستی و مصوبات مربوطه را توضیح دهد. همزمان با انقلاب مشروطه و با روی کار آمدن مجلس شورای ملی در سال 1286 ه.ش که زمینه ساز ظهور دولت مدرن در ایران است، بازیگران حاکمیتی در سطح شهر نیز نقش جدیدی را تقبل می کنند. شهرداری ها به بازیگر اصلی در کمک به دولت به منظور تامین رفاه گروه های اجتماعی آسیب پذیر تبدیل شده و خدمات رفاهی مختلفی را به این گروه ها ارایه می دهند و نوعی شهرداری ترمیمی متولد می شود. در مقاله حاضر با تکیه بر روش تاریخی و تحلیل اسناد، سعی شده کلیه قوانین مربوط به شهرداری ها طی دوره 70 ساله مشروطه تا انقلاب اسلامی بررسی و مضامین مربوط به تامین رفاه شهروندان و گروه های اجتماعی، کشف و استخراج گردد. یافته ها حاکیست که ابتدا شهرداری ها به عنوان یک بازیگر ترمیمی حداقلی در حوزه تامین رفاه شهروندان نقش ایفا می کردند اما با استقرار دولت توسعه گرای مدرن، گروه های اجتماعی متنوعی به هدف سیاستگذاری شهرداری ها تبدیل شدند و تامین خدمات رفاهی متنوع تری توسط این نهاد انجام شد. تشدید روند توسعه و مهاجرت گسترده به شهرها و شکل گیری طبقه فرودستان شهری، سیاستگذاری اجتماعی «کاهش فقر شهری» را پیچیده تر کرد و نقش شهرداری ها را پررنگ تر نمود. با این اوصاف، شهرداری به یکی از مهمترین موانع نهادی موجود بر سر راه کاهش فقر شهری تبدیل شد و گروه های اجتماعی درگیر در اقتصاد غیررسمی شهر تحت عنوان دستفروشان و دوره گردها را تا حدودی از چرخه زندگی شهری حذف کرد.