خاستگاه جرم شناختی و جلوه های سیاست کیفری سخت گیرانه در مرحله تحقیقات پلیسی

در آیین دادرسی کیفری نوین ایران بدون توجه به خاستگاه فکری سیاست کیفری سخت‌گیرانه، مصادیقی از رویکرد و سیاست کیفری تسامح صفر و مانند آن انعکاس پیدا کرده است. هرچند نمی‌توان به سهولت مدعی شد که در تدوین این بخش از مقررات کیفری در ایران، تفکرات سیاست‌گذاران همانند سیاست‌گذاران آمریکایی متاثر از نظریه های علمی جرم شناختی برای حل معمای جرم بوده است، اما با بررسی این مقررات به‌روشنی معلوم می‌شود سیاست‌گذاران ایرانی تلاش کرده‌اند در مرحله تحقیقات پلیسی سیاست کیفری سخت‌گیرانه را در پیش بگیرند.

روش تحقیق حاضر به‌صورت توصیفی- تحلیلی از طریق مطالعات کتابخانه ای و به‌صورت فیش‌برداری انجام شده است.

بر اساس یافته‌های تحقیق در آیین دادرسی کیفری نوین ایران، نفوذ الگوی سخت‌گیرانه کاملا مشهود است و جلوه‌های آن عبارتند از: جلب بدون ارسال ابتدایی احضاریه برای متهم، جلب شاهد یا مطلع برای روشن شدن موضوع، توسعه بازداشت های موقت، تعیین قرار نظارت قضایی به همراه دیگر قرارهای تامین کیفری، قرار رد درخواست شاکی مبنی بر مطالعه یا دسترسی به اوراق پرونده و جلب متهم در شب.

بر اساس نتایج تحقیق برخوردهای به شدت سرکوبگرانه و کیفرمحور و سخت‌گیرانه، بدون توجه به علل وقوع آنها، نه تنها منجر به توفیق سیاست کیفری در کنترل پدیده بزهکاری و مهار اندیشه های مجرمانه نخواهد شد، بلکه نظام عدالت کیفری را با چالش‌های گوناگونی مواجه می سازد.