اثر محمدحسین ابن محمدجعفر» کنزالمعارف «بررسی سبکی و محتوایی نسخه خطی مثنوی

یکی از شاعران پارسی گوی، که تاکنون ناشناخته مانده است، محمدحسین آشوب مازندرانی است. هدف اصلی این پژوهش آن است تا ضمن تامل در ویژگیهای کلیات آشوب، شگردهای بیانی و ادبی اثر بررسی گردد و در پایان به این سوال اصلی پژوهش «سبک ادبی و شیوه های خاص آشوب در چه مواردی خلاصه میشود؟» پاسخ داده شود.

پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوه پژوهش کتابخانه ای انجام شده است. محدوده و جامعه موردمطالعه، کلیات آشوب مازندرانی است. تنها نسخه خطی کلیات اشعار این شاعر، در کتابخانه «نور عثمانیه» استانبول ترکیه به شماره4180 نگهداری میشود که تاکنون تصحیح انتقادی نشده است. محتوای این دیوان شامل قصاید، قطعات، غزلیات و مثنویی به نام «اعجازالابیان» است. آشوب بیشتر عمر خود را در سرزمین هند گذرانیده و در همانجا نیز وفات یافته است (م1099ه.ق).

زبان آشوب مستحکم است و واژه های شعریش تنگ و تنک نیست. در بحث وزن و قافیه، توانمندی او چشمگیر و در مواردی تحسین‌برانگیز است، اما در محور اندیشه و محتوا، نظیر فقر و زهد، حرفهایش کلیشه ای و تکراری است و در منقبت ایمه اطهار مطلب نوی ندارد و صرفا قصاید را با یک بیت مزین به نام ایمه میکند.

نتایج نهایی مترتب بر این تحقیق، شناسایی نسخه خطی منحصربفرد کلیات آشوب و واکاوی شیوه های بیان و خصوصیات سبکی و ادبی و زبانی این شاعر در سبک هندی است که تاکنون در تاریخ زبان و ادبیات فارسی عصر صفویه مغفول مانده است.