بازخوانی دین بودگی یارسان

یارسانیان را در ایران به نام اهل حق دانسته و دیده اند و دیگران، علوی، نصیری، شاملو، صارلی، غلات، بکتاشی و... خوانده اند. آنین (در حالی) که نام اهل حق گویای پندار، پنداشت و انگاشت پشمینه پوشان، درویشان و هر آن کس است که داشتار شور و شیدای فرزان (عرفان) بر دل و دیده باشد. نوشتارهای کهن یارسانی، آیین ویژه برخی از لران و کردان را از دیرباز یارسان نامیده اند و چنین برمی آید که نام اهل حق، نامی جدید بر اینان باشد نه نامی خودخوانده از سوی خودشان. از دیگر سوی، بی هیچ روی نمی توان مانندگی های فراوان آیین یارسان را با اسلام و به ویژه شیعه از دیده دور داشت. بسیاری از بزرگان و برزشمندان (قدیسان) آیین یاری پس از پدیداری اسلام در سرزمین های اسلامی و با آموزه های آن به پیدایی آمده اند. گفتمان سپیده دم آفرینش، پیامبران آسمانی، جهان بینی یکتاپرستانه، جایگاه ویژه امام علی و پردگیان پاک پیامبر و بسیاری باورها نشان از رنگ و انگ اسلام و شیعه دارد. پن (اما) داستان دین برداری یارسانیان بسی از آنچه بسیاری پنداشته اند ژرف تر و نیازمند پژوهش های نغزتر است. تلاش یاریان برای زنده ساختن «آیین ایران» و «آیین کردان»، ورجاوندی (تقدس) دفتر «سرانجام»، پیامبرگونگی شاه سهاک و باورهایی همچون خداانسان انگاری، دونادون، بیا و بس و فراوان باورهای دیگر، نشان از دیگردینی یارسان دارد. در این جستار می کوشیم تا به شیوه گزارشی پردازشی و به روش پدیدارشناسانه از نگاه دینان پژوهی (رشته ادیان)، دین گونگی و دین بودگی یارسان را بنمایانیم.