مقایسه کمی و کیفی اسانس حاصل از صمغ درخت بنه در سیزده رویشگاه طبیعی

بنه (Pistacia atlantica Desf.) از گونه های غالب پسته وحشی موجود در ایران می باشد. شیرابه درخت بنه یک ترکیب اولیورزینی است که از لایه خارجی پوست داخلی این گیاه ترشح می شود و در ایران سقز نامیده می شود. در این پژوهش درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس شیرابه بنه در 13 رویشگاه لامرد، گچساران، دهپابید، جیرفت، مریوان (چهار رویشگاه گواز، قامیشله، انجیران و هانه شیخان)، کهنوج، شوریجه، دالاهو، اندیمشک و ایلام مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام گردید و برای شناسایی و اندازه گیری اجزای اسانس، از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین مقدار اسانس (6/26 و 5/9 درصد) به ترتیب متعلق به صمغ مناطق مریوان (روستای گواز) و جیرفت بود. همچنین محتوای اسانس نمونه های شوریجه (25 درصد)، مریوان-انجیران (25 درصد)، مریوان- قامیشله (6/24 درصد) نیز بسیار مطلوب بود. بررسی ترکیبات اسانس نشان داد به طورکلی 39 ترکیب در اسانس صمغ درختان بنه وجود داشت که ترکیبات اصلی آن عبارت بودند از: آلفا-پینن (3/91-2/66 درصد)، بتا-پینن، کامفن، سابینن، دلتا-2-کارن، آلفا-فلاندرن، آلفا-ترپینن، پارا-سیمن، سیس-لیمونن اکسید، پاراسیمینن، ترانس-پینوکارویول، سیس-ایزوسیترال، نیوایزو-وربنول و میرتنال. همچنین هیدروکربن های مونوترپنی به عنوان گروه اصلی تشکیل دهنده ترکیبات اسانس در تمام نمونه ها بودند و بین 1/81 تا 9/97 درصد اجزای اسانس را تشکیل دادند.