تحلیل جامعه شناختی بزم نگاری شاهانه در مکتب تبریز دوم براساس رویکرد بازتاب (مطالعه موردی: نگاره جشن سده و ضیافت عیدفطر)

منابع تاریخی، متون ادبی و آثار هنری عصر صفوی حکایت از وفور برپایی مجالس بزم و شادی دارد. این مجالس بخشی‎ از برنامه های دربار شاهان و شاهزادگان صفوی به مناسبت های گوناگون بوده است. نگارگران مکتب تبریز دوم، در مصورساختن این جلوه های با شکوه زندگی شاهان صفوی و درباریان تلاش شایان توجهی داشته اند. این در حالی است که متن سفرنامه های برجای مانده نیز سندی معتبر در زمینه تاریخی و جامعه شناختی از این دوران است. این پژوهش کیفی، باهدف بنیادی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی است و قصد آن این است تا ضمن شناخت شرایط اجتماعی طبقه حاکم و دربار دوران صفوی، تاثیر آن بر هنر نگارگری بر اساس نظریه بازتاب مورد تحلیل قرارگیرد. در این راستا و با هدف تحلیل محتوایی و جامعه شناختی بزم نگاره ها، به این سوال نیز پاسخ داده خواهد شد که؛ بزم نگاره های شاهانه تا چه میزان بیانگر شرایط و روابط اجتماعی طبقه حاکم و پادشاهان بوده است؟ جامعه هدف در این پژوهش بنیادی، بزم نگاره «جشن سده» و«ضیافت عید فطر» بوده و مهم ترین نتایج حاصل از تحلیل یافته های بدست آمده نشان می دهد، هر سه اصل حکومت شاهان صفوی؛ پایبندی به تشیع اثنی عشری، تصوف و فرهنگ ایران باستان نه تنها به عنوان ایدیولوژی، بلکه به عنوان سه رکن اساسی درحکومت سیاسی صفویان، به میزان قابل توجهی در نگارگری منعکس شده و مشهود است. هرچند برطبق این رویکرد، در بعضی از نگاره های بزم شاهانه، به قصد ایجاد پیوند معنایی میان شاهان با اساطیر شاهنامه و حاکمان ساسانی و همچنین اعتباربخشی به اقتدار و شکوه خود، شاهد بزرگ نمایی غیرطبیعی و غیرواقعی مضامین و مراسم بوده ایم.