بررسی منشا و عوامل موثر بر تغییرات غلظت سولفات و مقادیر ایزوتوپی 34S و 18O آن در منابع آب منطقه سرپل ذهاب

غلظت زیاد سولفات یکی از آلوده کننده های آب های زیرزمینی در بسیاری از مناطق جهان بشمار می رود و از منابع مختلفی (لیتولوژی، اتمسفر، صنعتی و...) وارد آب های زیرزمینی می گردد. با استفاده از تکنیک های ایزوتوپی و هیدروژیوشیمی می توان ضمن تشخیص منشا، به فرآیندها و واکنش های موثر بر غلظت سولفات و تولید گاز سولفید هیدروژن پی برد. در این مقاله، برای اولین بار به مطالعه منشا سولفات و عوامل موثر بر تغییرات غلظت آن و مقادیر ایزوتوپی  d34Sو d18O در آب های زیرزمینی منطقه سرپل ذهاب پرداخته شد. تعداد 13 نمونه آب از منابع آبی منطقه در دی 93 و مهر 94 برداشت گردید و در آزمایشگاه هیدروژیوشیمی و ایزوتوپی دانشگاه واترلوو آنالیز گردید. غلظت سولفات در منابع آبی منطقه بین 5 تا 950 میلی گرم بر لیتر (در فصل تر و خشک به ترتیب دارای میانگین 110/1 و 106/9 میلی گرم بر لیتر) متغیر بوده، اما در نمونه های آب چشمه گنداب به دلیل ارتباط با مواد هیدروکربنی و تونل پاتاق به دلیل خروج آب از سازند گچساران زیاد بود (به ترتیب 339/6 و 950/1 میلی گرم بر لیتر). مقادیر d34S و d18O سولفات به ترتیب بین VSMOW 9/5 تا 31/8 ‰ و 5/8 تا 13/1‰ متغیر به دست آمد. در چشمه گنداب، به دلیل احیای سولفات توسط میکروارگانیسم ها، علاوه بر استشمام بوی نامطبوع H2S، مقادیر ایزوتوپ های  34Sو 18O غنی تر از سایر منابع آبی (به ترتیب حدود 31/8‰ و 10/3 ‰) بوده و نمونه آب چشمه گلودره تحت تاثیر فاضلاب حمام و مواد شوینده (1 ‰≈d34S) بالادست چشمه سبب تهی شدگی ایزوتوپی و آلودگی آن شده است. نتایج نشان می دهد که عوامل زمین شناسی، اتمسفری، انسانی و مواد هیدروکربنی بر غلظت و ایزوتوپ های سولفات در منابع آبی منطقه موثر است به طوری که عوامل انسانی و هیدروکربنی به صورت محلی و لیتولوژی در تمامی منابع آبی منطقه در غلظت و ایزوتوپ های سولفات تاثیرگذار بوده اند.