تاثیر سطوح احتمالات متفاوت در برآورد نیاز آبی خالص برنج در استان های شمالی ایران

ارزیابی صحیح نوسانات تبخیروتعرق در سناریوهای مختلف هواشناسی نقش مهمی در مدیریت بهینه منابع آب دارد. تحلیل های احتمالاتی با احتمال وقوع متفاوت می توانند باعث افزایش انعطاف پذیری در تصمیم گیری و بالا بردن ضریب اطمینان تصمیمات گردد. به این منظور، تغییرات مقادیر تبخیروتعرق گیاه برنج در سه تاریخ کشت متفاوت و با چهار احتمال وقوع متفاوت 75، 50، 25 و 10 درصد، با استفاده از معادله فایو پنمن مانتیث و داده های هواشناسی 10 ایستگاه با دوره آماری 30 ساله (2020-1990) محاسبه گردید. همچنین احتساب ضریب گیاهی برنج در مراحل مختلف رشد، در دوره های 10 روزه به صورت میانگین بر اساس مدل ویبول برآورد و محاسبه شد. این احتمالات معرف حدود احتمالی مقادیر مورد انتظار تبخیروتعرق در سناریوهای مختلف سال های تبخیروتعرق کم، متوسط، پرتبخیروتعرق و بسیار پر تبخیروتعرق می باشد. نتایج نشان داد، در تاریخ های کشت مختلف برنج در مناطق عمده برنجکاری گیلان و مازندران در سال های متوسط تا بسیار پر تبخیروتعرق از ابتدای دوره رشد تا مرحله پایانی اختلاف نسبتا ثابتی با حدود 1 تا 2 میلی متر در روز بسته به منطقه در طول کل فصل مشاهده می شود. در مناطق عمده شالیکاری و در سال های کم تبخیروتعرق نیاز آبی نسبت به سال های متوسط، پر تبخیر تعرق و بسیار پر تبخیر و تعرق دارای اختلاف قابل توجهی است که از شرق به غرب کاهش می یابد به طوری که در استان گلستان با اختلاف تقریبی 30 درصد بیش از سایر مناطق به حداکثر می رسد. در وضعیت زودکاشت نسبت به وضعیت دیرکاشت در عمده مناطق غربی و مرکزی سواحل کاهش 10 درصدی مصرف آب دیده می شود. در مقیاس کل فصل رشد در گرگان، تبخیروتعرق در وضعیت های مختلف تاریخ کشت بطور متوسط 20 درصد (1300 متر مکعب) بیشتر از عمده مناطق گیلان و مازندران می باشد. در وضعیت کاشت به موقع، نیاز خالص آبیاری سال های با تبخیروتعرق بسیار زیاد نسبت به سال های متوسط در حدود 2000 متر مکعب در هکتار بیشتر است. در سال های با تبخیروتعرق بسیار زیاد اتخاذ دیر کاشت موجب افزایش بیش از 210 میلی متر در نیاز خالص آبیاری شود. با توجه به نتایج به دست آمده مشخص گردید در صورت وجود پیش بینی های اقلیمی دال بر گرم بودن فصل برنجکاری بهتر است که نوع مدیریت آبیاری با آب موجود با محاسبات سال های پر تبخیر و تعرق متناسب شود.