معنای «علقه» و نسبت آن با امر زیبا نزد کانت

ایمانویل کانت در نقد نیروی حکم عملکرد منطقی حکم ذوقی را بر حسب مولفه های کیفیت، کمیت، نسبت و جهت صورت بندی کرده است. وی در تبیین کیفیت حکم ذوقی، خرسندی و ناخرسندی بی علقه را متعلق قوه ذوق معرفی می کند و از این حیث امر زیبا و حکم مربوط به آن را از خوشایندی علقه مند حاصل از مطبوع و خیر متمایز می سازد. با وجود اینکه کانت معنای علقه را در حوزه نقد عملی تبیین کرده است، لیکن در نقد سوم، علقه را «خرسندی از وجود متعلق» تعریف می نماید. چنین تعریفی هرگونه امکان ارتباط خرسندی حاصل از امر زیبا با قوه میل را نفی می کند. با این حال، وی در بندهای 41 و 42 نقد سوم، امکان «علقه تجربی و ذهنی به امر زیبا» را مطرح می سازد. تمایل به تکرار مواجهه با امر هنری و نیز زیبایی طبیعت از سویی، و احساس خرسندی بی علقه نسبت به وجود متعلق از سوی دیگر، تناقضی ظاهری در نسبت علقه با امر زیبا پدید می آورد. پژوهش پیش رو در نظر دارد با تشریح معنای علقه و توجه به فرآیند داوری حکم ذوقی، پیچیدگی احتمالی در قرایت تعریف کانت از «علقه» و امکان پیوند آن با امر زیبا در زیباشناسی وی را رفع کند یا دست کم روشن تر سازد.