اهریمن طبیعت و تراژدی کرونا؛ بازخوانی هامارتیا در بوطیقا

در فهم عامل سوء سرنوشت قهرمان تراژدی واژه کلیدی هامارتیا (ἁμαρτία) با دریافت های چندگانه ای همراه بوده است. در مقاله حاضر، ضمن مفتوح دانستن امکان بازبینی تفاسیر موجود از این اصطلاح، فاجعه کرونا به عنوان طغیانی کور و خارج از ضوابط جهان منضبط مدرن، به خصیصه وحشی طبیعت بازگردانده می شود؛ درنتیجه این تفسیر منتخب، هامارتیا معادل با توهم تسلط تام بر محیط و تلقی کرنش مداوم طبیعت در برابر خرد انسانی است. این تفسیر مبتنی بر جولان بخت و اتفاق در مناسبات حیات انسان، هرچند با فقرات مهمی از اندیشه ارسطو سازگار نیست، با بخشی دیگر از نگرش او، یعنی شناخت واقع نگر و غیرالوهی از طبیعت تناسب دارد. پیداست که در فهم افراطی از این تفسیر، انسان در برابر اهریمن طبیعت یکسره تسلیم بخت و اتفاق خواهد بود؛ اما می توان با ارجاع دوباره به ریالیسم ترکیبی از تنظیمات عقل و سرکشی های طبیعت را به رسمیت شناخت.